Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: MURAT URHAN
Danışman: MAKBULE GEZMEN KARADAĞ
Özet:Madde kullanımının bireylerin beslenme durumuna, inflamasyona ve tat algısına olan etkilerinin değerlendirilmesi amacıyla yapılan bu çalışmaya yaşları 18-50 yıl arasında değişen madde kullanım bozukluğu olan 90 erkek (25,4±5,33 yıl) ve sağlıklı 32 erkek (25,8±3,75 yıl) olmak üzere toplam 122 erkek birey dahil edilmiştir. Bireylere ait tanımlayıcı bilgiler anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşme yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Antropometrik ölçümler yapılmış, beden kütle indeksi (BKİ) hesaplanmış, besin tüketimi ve fiziksel aktivite kaydı alınmış ve diğer bazı biyokimyasal ölçümler analiz edilmiştir. Ayrıca katılımcılara Yeme Tutum Testi-40 (YTT-40) ve Subjektif Global Değerlendirme (SGD) uygulanmıştır. Tat duyarlılıklarının belirlenmesi için tat analizi yapılmıştır. Madde kullanım bozukluğu olan bireylerin ve sağlıklı katılımcıların BKİ değeri sırasıyla; 21,2±1,88 kg/m2 ve 24,1±1,64 kg/m2 olup gruplar arasında önemli düzeyde farklılık saptanmıştır (p<0,01). Madde bağımlılarının günlük diyetle enerji alımının ortalama 1561,2±437,79 kkal, kontrol grubundaki bireylerin ise günlük ortalama 2231,0±218,32 kkal olduğu ve madde kullanan bireylerin diyetle enerji ve besin ögesi alımlarının kontrol grubundaki bireylerden önemli düzeyde daha az olduğu bulunmuştur (p<0,01). Bireylerin diyet kalitesi ortalama besin ögesi yeterlilik oranı (MAR) ile değerlendirildiğinde madde bağımlılarının günlük ihtiyaçlarının %51,3±14,69 unu ve sağlıklı bireylerin %93,5±9,01 ini aldıkları belirlenmiştir (p<0,01). Ayrıca madde bağımlılarının %22,2 sinde Yeme Tutum Testi-40 a göre yeme bozukluğu riski olduğu bulunmuştur. Subjektif Global Değerlendirmeye göre madde kullanan bireylerin %43,3 ünde hafif-orta derecede malnütrisyon olduğu saptanmıştır. Madde bağımlılarında serum C-reaktif protein (CRP) değerinin kontrol grubundan daha fazla olduğu (p<0,01) ve madde kullanan bireylerde subklinik inflamasyonun bulunduğu belirlenmiştir. Beş temel tada duyarlılığın saptanmasında (tatlı, tuzlu, acı, ekşi ve umami) sağlıklı gruptaki bireylerin %75 i en az dört ve üstü tadı tanımlarken madde bağımlılarında bu oran %38,9 olarak bulunmuştur (p<0,01). Madde bağımlılarının %80 ninin sedanter bir yaşam sürdüğü ve enerji harcamalarının kontrol grubundaki bireylerden önemli düzeyde daha düşük olduğu saptanmıştır (p<0,01). Bu çalışmada madde kullanan bireylerin beslenme alışkanlıklarının kötü olduğu ve beslenme durumlarında bozukluklar bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca bu bireylerde yeme bozukluğu riskinin arttığı ve tat algılarında önemli düzeyde bozukluklar olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak tedavi için Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi ve Araştırma Merkezine (AMATEM) başvuran kişilerde beslenme durumunun mutlaka uygun değerlendirme araçlarıyla incelenmesi ve farmakolojik tedavinin yanında kişiye özel bir beslenme programı uygulanması yararlı olacaktır.