Kale yapılarının koruma bağlamında değerlendirilmesi: Tokat kaleleri örneklemesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BİRSEN YÜCESES

Danışman: CEMİLE NAKIŞ KARAMAĞARALI

Özet:

Tokat, Karadeniz bölgesinin İç Anadolu bölgesi ile komşu olduğu çizgide, verimli topraklarıyla tarım ve hayvancılığın ön planda olduğu bir Anadolu kentidir. Tarihte, önemli ticaret yolları üzerinde olması bölgeyi aktif kılmış, Tokat şehir merkezi ve ilçeleri farklı medeniyetler için önemli merkezler olmuş ve tarihi yapı zenginliğine kavuşmuştur. Birçok dönemden ve farklı tür yapıların günümüze ulaştığı kentte, kale yerleşimleri de bulunmaktadır. Envanter kayıtlarından ulaşılabilen tüm kalelerin Türkiye haritasına yerleşimi yapıldığında, Tokat şehrinin bulunduğu bölgenin savunma yapılarının yoğunlaştığı bölgelerden biri olduğu gözlemlenmektedir. Ancak, tarihi yapıların sonraki nesillere aktarılması konusunda daimi sorunsallardan olan işlev kaybına Tokat kalelerinin en somut örneklerden olması bu kalelerin sürdürülebilir korunması sorunsalının da çözülmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Çalışmada, işlevini tamamen yitirmiş olan Tokat kalelerinin belgeleme ve onarım süreçleri koruma bağlamında incelenmiştir. Güncel durumları üzerinden karşılaştırmalı olarak yapılan bu inceleme ile günümüzdeki durumları üzerinden korunma durumları değerlendirilmiştir. Bölge kaleleri üzerine yapılmış akademik çalışmaların mimari koruma alanında sınırlı olması ve bölge kalelerinin güncel durumlarından gözlemle, iyi korunmuş kaleler olarak nitelendirilemiyor olması bu çalışmayı gerekli kılmıştır. Bu gereklilikle, Tokat Kalelerinin koruma süreçlerinin ve bu süreçlerdeki müdahalelerin belgelenmesi, değerlendirilmesi ve eleştirisi yapılarak ileriki çalışmalara ışık tutacak bulgular ortaya konmuştur. Kalelerin koruma süreçleri şartnameler ve koruma kuramları bağlamında incelenirken, bu yapıların kültürel rota potansiyeli ve kaleler temalı kültürel rota oluşturulmasının kalelerin sürdürülebilir olarak korunmasına sağlayacağı katkı vurgulanmıştır