Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: TUĞBA GÜNBATAN
Danışman: İLHAN GÜRBÜZ
Özet:Sideritis caesarea H.Duman, Aytaç & Başer bitkisinin toprak üstü kısımları halk arasında mide ağrısı, bağırsak spazmı gibi şikayetlerde kullanılmaktadır. Daha önce yaptığımız bir çalışmada, bitkinin toprak üstü kısımlarının sulu ekstresinin 960 mg/kg dozda etanolle oluşturulan gastrik ülser yöntemiyle sıçanlar üzerinde istatistiksel olarak kuvvetli antiülserojenik aktiviteye sahip olduğu (%95,8 ülser inhibisyonu, p<0,001) belirlenmiştir. Şimdiki çalışmada ise, bitkinin biyoaktiviteyle yönlendirilen fraksiyonlama (BAYF) teknikleri kullanılarak, antiülserojenik aktivitesinden sorumlu fraksiyon/bileşiklerin tespiti hedeflenmiştir. Bu amaçla bitki sahadan toplanmış ve toprak üstü kısımlarından %80'lik etanol ekstresi hazırlanarak 925 mg/kg dozda antiülserojenik aktivitesi aynı deneysel gastrik ülser yöntemiyle çalışılmıştır. Deney sonucunda önceki çalışma ile aynı düzeyde antiülserojenik aktivite (%95,9 ülser inhibisyonu, p<0,001) tespit edilmiştir. Ardından etanol ekstresi (%80) sırasıyla n-hekzan, diklorometan, etilasetat, n-bütanol kullanılarak sıvı-sıvı ekstraksiyon yöntemi ile fraksiyonlanmış ve fraksiyonların antiülserojenik aktivitesi yine aynı deneysel biyoaktivite yöntemiyle belirlenmiştir. En kuvvetli antiülserojenik aktivitenin etilasetat fraksiyonunda görülmesi (%91,4 oranında inhibisyon, p<0,001) nedeniyle, BAYF çalışmalarına etilasetat fraksiyonu ile devam edilmiştir. Etilasetat fraksiyonundan hareketle yapılan BAYF çalışmaları ile 2 adet flavonoit yapısında antiülserojenik etkili madde {4'-O-metilhipoletin-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-6"-O-asetil-β-D-glikopiranozit ve izoskutellarein-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-6"-O-asetil-β-D-glikopiranozit} izole edilmiştir. Bununla birlikte yine etilasetat fraksiyonundan bir adet terpen [(2E,6E)-2,6,10-trimetil-2,6,11-dodekatrien-1,10-diol-1-O-β-D-glikopiranozit] ve 2 adet flavonoit yapısında madde daha izole edilmiştir {4'-O-metilhipoletin-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-β-D-glikopiranozit, izoskutellarein-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-β-D-glikopiranozit}. Diğer taraftan bitkinin etanol ekstresi (%80) ve sıvı-sıvı ayırımla elde edilen ana fraksiyonlarının toplam fenolik içeriği, toplam flavonoit miktarı, antioksidan (DPPH, CUPRAC, ABTS) ve anti-Helicobacter pylori aktivitesi çalışılmıştır. Yüksek fenol ve flavonoit içeriklerine sahip olan etilasetat ve n-bütanol fraksiyonları, aynı zamanda kuvvetli antioksidan aktivite de göstermiştir. Antiülserojenik etkisi tespit edilen 2 flavonoit, DPPH ile CUPRAC testlerinde oldukça kuvvetli antioksidan aktivite göstermiş, ABTS testinde ise etilasetat ve n-bütanol fraksiyonlarına göre daha düşük aktivite sergilemiştir. Çalışılan örnekler içerisinde yer alan bazı fraksiyonlarda Helicobacter pylori inhibitörü aktivite de tespit edilmiştir.