Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Halime Sertaç AKYOL
Danışman: Ammar İbrahimgil
Özet:
İlk Türk İslâm devletleri ile birlikte Türkler, tarihi İpek Yolu’nu doğrudan kontrol eden devletler kurmuşlar ve İpek Yolu’nun güvenliğini sağlamışlardır. Bunun için de İpek Yolu güzergâhında çok sayıda konaklama yapısı inşa edilmiştir. Türk devletleri ile anılan konaklama yapıları, genel olarak kervansaray, ribat ve han isimleriyle bilinmektedir. Bu çalışmanın araştırma konusu olan konaklama yapısı da günümüzde Çankırı ili, Kurşunlu ilçesinin merkezinde bulunmaktadır. Araştırmaya konu olan şehir içi çarşı han yapısı, günümüze büyük ölçüde korunmuş olarak ulaşabildiğinden, 19. yüzyıl şehir içi çarşı hanlarına güzel bir örnektir. Bu araştırma, Anadolu’nun zengin kültür coğrafyasında korunması gereken bu yapı ile ilgili bilimsel ölçütlerle kapsamlı belgelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında yapı ve çevresi, yapının bulunduğu yer ile konaklama kavramının tarihsel süreci hakkında çeşitli kaynaklardan bilgiler derlenmiştir. Yapının yapım yılı ve mimari bilinmemektedir. Bu tez çalışması kapsamında, yapının rölöve çizimleri yapılmış, restitüsyon ve öneri restorasyon projeleri hazırlanmıştır. İncelenen Han yapısı, orta avlusuz plan şeması ile genel han kavramı içerisindeki nadir örneklerden birisidir. 188 ada 4 parselde bulunan Han yapısı çeşitli tarihlerde geçirdiği onarımlar sonucu değişikliklere uğramıştır. Yapı, kullanıcı müdahaleleri ve bilinçsizce yapılan onarımlar sonucu yer yer özgünlüğünü kaybetmiştir. Bazı mekânlarda pencere, kapı, gibi mimari öğeler yok edilmiş ya da değiştirilmiştir. Toplumsal yaşamımızın tarihî bir belgesi niteliğindeki şehir içi Han yapısının gelecek nesillere aktarılabilmesi, bulunduğu olumsuz koşullardan kurtarılması ile mümkündür. Bu da gerekli koruma müdahalelerinin uygulanması, yapının kendisine ve çevresine uygun yeni bir işleve kavuşturulmasına bağlıdır. Proje kapsamında, yapı için gerekli koruma yöntemleri belirlenmiştir. Han yapısının, bulunduğu ilçenin eğitim seviyesi ve genç nüfusu da göz önüne alınarak, yeniden işlevlendirme çerçevesinde, kütüphane kafe olarak günümüz koşullarında yaşayan ve korunan bir yapı olması önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Çankırı, Kurşunlu, han, koruma, konservasyon