Derin öğrenme algoritmalarına dayalı tahmin: BİST100 ve USD/TRY üzerine bir uygulama


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tuğberk Koray YÜCEL

Danışman: Necla Gündüz Tekin

Özet:

Günlük hayatta zaman serisi verileri oldukça karmaşık problemler içermektedir. Bundan dolayı zaman serisi veri analizi ve tahminini tutarlı şekilde yapmak önemlidir. Teknolojik gelişmeler sayesinde günümüz bilgisayarlarının performansları artmış ve bu artışa bağlı olarak birçok amaca hizmet eden algoritmalar geliştirilmiştir. Geliştirilen bu algoritmalar her alanda olduğu gibi zaman serisi analizlerinde de uygulanmakta ve karar vericinin farklı boyutlarını destekleyen roller üstlenmektedir. Özellikle finans alanında önceden öngörülmesi önemli olan borsa işlemlerinde bu tahmin algoritmalarına çok fazla başvurulmaktadır. Farklı istatistiksel ve matematiksel analiz, makine öğrenmesi ve derin öğrenme zaman serisi analizinde ve gelecek tahmini yapabilmek için kullanılmaktadır. Bu algoritmalar geleneksel yöntemlere göre daha üstün performans sergilemiş ve kullanımları yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada Yahoo Finans üzerinden elde edilen Bist100 ve USD/TRY endekslerine ait 5 yıl (09.03.2017-09.03.2022) geriye dönük verileri kullanılarak derin öğrenme ve makine öğrenmesi yöntemleriyle kapanış fiyat tahminleri tahmin edilebilirliği ve bu yöntemlerin uygulanabilirliği araştırılmıştır. Çalışmada veri, eğitim verisi (%80) ve test verisi (%20) olmak üzere ikiye ayrılarak, Tekrarlayan Sinir Ağı (RNN) ve Uzun-Kısa Vadeli Bellek (LSTM) yöntemleriyle tahminleri yapılmıştır. Uygulanan yöntemlerden ulaşılan sonuçlar tahminlerin dönemin olumsuzluklarından etkilenerek bazı sapmalar gerçekleştirdiği ve uygulanan yöntemlerin kısa dönemli veriler ile veya teknik/temel analiz uygulanmış verilerle daha tutarlı sonuç verebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler : Lstm, rnn, derin öğrenme, makine öğrenmesi, yapay sinir ağı, zaman serisi