Esneklik kavramı ve sosyal konutlarda değerlendirilmesi

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AHMET ENDER OKUTAN

Danışman: NAZAN KIRCI

Özet:

Konut, dünyada olduğu gibi ülkemizde de çeşitli türleri ile mimarlık disiplininin en yaygın uygulama alanlarından birisidir. Bunlardan biri olan sosyal konut projeleri, ekonomik koşulları konut edinimine uygun olmayan kesimlerin ihtiyacını karşılamak üzere, hızlı, çok sayıda ve ekonomik olma önceliği ile çoğunlukla kamu desteği ile üretilmektedir. Bu tür projelerde, konutun kullanıcılarının güncel ve gelecekteki ihtiyaçlarına cevap verebilmek üzere yaşam alanını kendine uyumlandırma isteği, mimarinin esneklik düzeyine bağlı olarak karşılanabilmektedir. İşlemin yüksek maliyetli oluşu ya da planlamanın uygunsuzluğu gibi nedenlerle konutta arzulanan değişikliklerin yapılamaması ise bireysel ve ülke ekonomisi düzeyinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Tanımlanan bu sorun çerçevesinde esnekliğin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından üretilen sosyal konutlarda sorgulanmasına karar verilmiştir. Bu amaçla çalışmada esneklik; değişim, dönüşüm, uyarlanabilirlik, mobilite, modülarite ve kapsayıcılık kavramları ile ilişkili olarak ele alınmış, bu kavramların mimarlıktaki yeri ve kullanılan esneklik stratejileri incelenmiştir. Bu incelemeler ışığında; “Taşıyıcı Sistem ve Servis Sistemleri” ile “ Mimari Tasarım” ana grubu üzerinden detaylandırılan esneklik kriterleri ile sosyal konut değerlendirmesine yönelik bir model oluşturulmuştur. Modelin, örneklem grubuna uygulanmasının sonucunda; tasarımda modüler sistem uygulanmaması, asma tavan, tesisat duvarı, düşük döşeme kullanılmaması, katlanabilir ve hareketli eleman kullanılmaması, kullanıcıya tasarım olarak tamamen bitmiş mekan teslimi, yedek mekan, kapasite fazlalığı, depo mekanı bulunmaması, mekanların farklı kullanımlara izin vermemesi, esnekliği zorlaştıran ortak noktalar olarak saptanmıştır. Saptanan sorunlar arasında, mimari tasarıma yönelik elverişsizlikler dikkat çekici unsurlar olarak ortaya çıkmıştır. Sosyal konutların esnek tasarım anlayışı ile planlanmasındaki, kamusal ve kullanıcı ölçeğindeki yararı göz önünde tutularak, bu niteliğe sahip konutların üretilmesine katkıda bulunacak bazı öneriler sunulmuştur.