Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: İBRAHİM DMERAL
Danışman: İHSAN KALENDEROĞLU
Özet:Bu çalışma, ana dili eğitiminin önemi ışığında, Irak'ta Türkçe eğitiminin geçmişten günümüze kadar tarihsel sürecinin, mevcut durumunun incelenerek tespit edilmesi ve yaşanan sorunlara yönelik çözüm önerilerini sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Buna göre Irak'ta Türkçe öğretiminin tarihî süreçteki eğitim ve öğretim faaliyetlerini ortaya koyabilmek adına Irak Hükümeti, Irak Parlamentosu, Irak Eğitim Bakanlığı ve benzeri kurumların arşiv belgeleri ile Türkmence eğitimine ilişkin kitap, gazete, dergi ve makaleler incelenmiş; 2003 yılında kurulan Türkmen Eğitim Heyeti üyeleri, Türkmence eğitim süreci içinde görev yapmış ve daha sonra bu görevi bırakmış kişiler, Kerkük İl Eğitim Müdürlüğü Türkmence Eğitimi Bölüm Müdürleri, Türkmence eğitimi ile ilgili bilimsel çalışması olanların ve Türkmence eğitimi öğretmenlerinin görüşleri alınmıştır. Araştırmanın evrenini, tarihî süreçte Türkmence eğitim-öğretim faaliyetlerinin sürdürüldüğü ülkelerden biri olan Irak Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Nitel araştırma olmasından ötürü 1930-2013 yılları arasında yayımlanmış Irak Hükümeti, Irak Parlamentosu, Irak Eğitim Bakanlığı ve benzeri kurumların Arapça arşiv belgeleri; 1918-2013 yılları arasında basılmış, Türkmence eğitimine ilişkin kitap, gazete, dergi ve makaleler; 2012-2013 yıllarında görevde bulunan Türkmen Eğitim Heyeti üyeleri; 2004-2013 arası Kerkük İl Eğitimi Müdürlüğü Türkmence Eğitimi Bölüm Müdürleri; Türkmence eğitim süreci içinde görev yapmış ve daha sonra bırakmış kişiler; 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı'nda (Musalla İlkokulu, Gürgür Baba İlkokulu, Hicri Dede İlkokulu, Yedi Kızlar İlkokulu, Kurtuluş İlkokulu, Altun Köprü İlkokulu, Güneş İlkokulu, Kışla İlkokulu, Sarıkâhya İlkokulu, Kardeşlik İlkokulu, Adalet İlkokulu, Mescid Aksa İlkokulu, Topkapı İlkokulu, Fatma Ana İlkokulu, Aktaş İlkokulu, Fuzuli İlkokulu, Mehmet Sadık İlkokulu, 16 AB İlkokulu, Şehit El-Sadır İlkokulu, Türkmen Kızı İlkokulu, Avcı İlkokulu, Leylan İlkokulu, Hassa su İlkokulu, Muhtaroğlu İlkokulu, Hürriyet Ortaokulu, Mehmet İzzet Hattat Ortaokulu, Kurtuluş Ortaokulu, Parlak Ortaokulu, Şetulu Ortaokulu, Yahyave Ortaokulu, Barış Ortaokulu, El-Rafideyin Kız Lisesi, Esma Kız Lisesi, Hacer Kız Lisesi, Altun Köprü Kız Lisesi, Kale Kız Lisesi, Altun Köprü Erkek Lisesi, Musalla Erkek Lisesi, Barış Lisesi ve Öğretmenler Enstitüsü) okullarında görev yapmakta olan Türkmence öğretmenleri ise bu araştırmanın çalışma grubunu teşkil etmektedir. Doküman analizi ve görüşme tekniklerinden yararlanan bu araştırma için geçmişten günümüze kadar Türkmenlerin anayasal ve kültürel haklarına değinen Arapça belgeler Irak Hükümeti, Irak Parlamentosu, Irak Eğitim Bakanlığı ve benzeri kurumların arşivlerinden gerekli resmî izinler alınmak suretiyle temin edilmiştir. 1918-2013 yılları arasında basılmış, Türkmence eğitimine ilişkin kitap, gazete, dergi ve makaleler ise Irak'taki kütüphaneler (ITC Kütüphanesi, Türkmenli Kültür Merkezi Kütüphanesi, Bağdat Kardaşlık Ocağı Kütüphanesi), kitapçılar ve araştırmacı-yazarlara müracaat edilerek toplanmıştır. Görüşme verileri ise çalışma grubunda yer alan bazı kişilerle yüz yüze görüşülerek ses kaydı yapmak sureti ile hazırlanmıştır. Fakat resmî görevde bulunan kişilerle yapılan görüşmeler, ses kaydına izin verilmediğinden, not alınarak kaydedilmiştir. Kerkük İl Eğitim Müdürlüğünde faaliyet gösteren Türkmence Eğitimi Bölümü, Irak Eğitim Bakanlığı, Irak Parlamentosu Arşivi, Irak Eğitim Bakanlığı altında faaliyet gösteren Türkmence Eğitimi Genel Müdürlüğünden alınan belgelerin konuyla ilgili olan bölümleri Arapça aslından Türkçeye çevrilmiş ve Türkmence eğitimiyle ilgili bölümleri irdelenmiştir. Daha sonra 1918-2013 yılları arasında Türkmence eğitimi ile ilgili yazılan kitap, makale, dergi, gazete yazısı ve belgeler incelenerek, Kraliyet Dönemi (1918-1958), Cumhuriyet Dönemi (1958-1968), Baas Partisi Dönemi (1968-1978), Saddam İktidarı Dönemi (1978-2003) ve ABD İşgali Sonrası Dönem (2003-2013) yıllarına göre tasnif edilerek içerik analiziyle kullanılmıştır. Ayrıca araştırma sırasında Türkmence eğitimi ile ilgili görevde olan kişiler, faaliyet gösteren kurumlar, öğretmenler, müfettiş ve okul müdürleri ile yapılan bireysel ve toplu görüşmelerde, ses kayıt cihazıyla veya not alınarak kaydedilen veriler deşifre edilerek betimsel analize tabi tutulmuştur. Yapılan incelemeler ışığında Irak'ta Türkçe eğitimi ve öğretimine dair sorunlara yönelik çözüm önerilerine de yer verilmiştir.