Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji, Türkiye
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Setenay Aykanat
Danışman: Mine Türktaş
Özet:
Haşhaş (Papaver somniferum L.)
birçok farklı kullanım alanına sahip tıbbi ve endüstriyel bir bitki türüdür.
Ekonomik değeri yüksek olmakla birlikte en büyük önemi ürettiği bitkilere özgü
sekonder metabolitlerin yapısal olarak farklı bir grubu olan benzilizokinolin
alkaloidlerden (BIA) kaynaklanmaktadır. Haşhaş, benzilizokinolin alkaloidleri
(BIA) adını verdiğimiz narkotik analjezik etki gösteren morfin ve kodein, ağrı
kesici olarak kullanılan tebain, anti-mikrobiyal özellikleri olan sanguinarin,
anti-kanser ve anti-viral özelliği gösteren noskapin gibi birçok önemli
alkaloid üretmektedir. Bu sebeplerle de haşhaş dünyadaki en eski ve en önemli
tıbbi bitkilerden birisi olarak, ilaç endüstrisi tarafından kullanılan en
önemli doğal ürün kaynaklarından birisidir. Dolayısıyla haşhaş üzerine
yapılacak çalışmalar büyük önem arz etmektedir. Bu projede TMO tarafından
geliştirilen ve BIA içerikleri farklı üç haşhaş çeşidinde morfin ve noskapin
farklılıklarının protein düzeyine nasıl yansıdığının araştırılmasını
amaçlanmaktadır.
Çalışmada
kontrol grubu olarak morfin ve noskapin içeriği düşük Papaver somniferum
Ofis 96 çeşidi, morfin içeriği yüksek Ofis 1 çeşidi ve noskapin içeriği yüksek
olan Ofis NP çeşitleri kontrollü ortamda büyütülecek ve BIA biyosentezinin
gerçekleştiği gövdeden ve alkaloidlerin depolandığı kapsülden örnekler alınarak
protein izolasyonu gerçekleştirilecektir. İzole edilen örneklerden LC/MS-MS
tekniği ile proteom verileri elde edildikten sonra bu veriler çeşitli biyoinformatik
araçlar ile yolak analizleri yapılacaktır. Böylelikle haşhaşta BIA içeriklerindeki değişimlerin proteine nasıl
yansıdığı sorusuna cevap aranacaktır.
İlk defa yapılacak olan bu çalışmanın
sonucunda BIA içeriği üzerinde etkili olduğu belirlenen proteinlerin tespiti
ile halen tam olarak çözümlenmemiş olan BIA yolağı farklı bir bakış açısı ile
ele alınarak aydınlatılmaya çalışılacaktır. Böylelikle daha ileri düzey
fonksiyonel analizler gibi birçok farklı çalışma için de veri edilecektir.
Ayrıca ülkemiz tarafından geliştirilen çeşitlerin analizinin yapıalcağı çalışma
ile ülke kaynaklarının değerlendirilmesi ve markalaşmasına da katkı
sağlanacaktır.