Proteomik ile haşhaşta morfin yolak analizi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Setenay AYKANAT

Danışman: Mine Türktaş

Özet:

Haşhaş (Papaver somniferum L.), birçok kullanım alanına sahip tıbbi ve endüstriyel bir bitki türüdür. En büyük önemi, kendisine özel ürettiği çok güçlü farmakolojik özelliklere sahip benzilizokinolin alkaloidlerden (BIA) kaynaklanmaktadır. Sekonder metabolitlerin yapısal olarak farklı bir grubunu oluşturan benzilizokinolin alkaloidleri (BIA), narkotik analjezik olarak kullanılan morfin ve kodein, anti-kanser ve anti-viral etki gösteren noskapin gibi birçok önemli alkaloidi içermektedir. Bu nedenle de haşhaş, ilaç endüstrisinde kullanılan doğal ürün kaynaklarından birisidir ve üzerine yapılacak çalışmalar büyük önem teşkil etmektedir. Günümüze kadar haşhaş bitkisi ile yapılan çalışmalar, belli bir aşama kaydetmiş olmasına rağmen haşhaşın farklı organlarındaki protein profillerinin, BIA metabolik yolakları üzerine etkisi hakkında literatürde bir veri bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından geliştirilen yüksek morfin ve noskapin içeriğine sahip çeşitler ile kontrol çeşidi kullanılmış olup bitkinin gövdesinden ve kapsülünden protein izolasyonları yapılmıştır. Yapılan izolasyonlar sonucunda LC-MS/MS yöntemi ile elde edilen protein profillerinin, gen ontolojileri ve yolak analizleri incelenmiş ardından biyoinformatik araçlar ile protein-protein etkileşimlerine bakılmıştır. Çalışmanın sonucunda BIA yolaklarında rol oynayan ortak ve farklı proteinler belirlenirken çeşitler arasındaki morfin ve noskapin içerik farklılıklarının farklı organlarda protein düzeyinde ne gibi değişiklikler meydana getirdiği ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler : Biyoinformatik, alkaloid, morfin, noskapin, proteomik