Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı , Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FEYZA AŞCI

Danışman: Bahadır Kılcan

Özet:

Eğitim ortamları ve materyalleri, toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının oluşması sürecinde açık veya örtük şekilde rol oynamaktadır. Bu araştırma, toplumsal cinsiyet konuları bakımından yoğun olarak içerik barındıran sosyal bilgiler ders kitaplarını, toplumsal cinsiyet kalıp yargıları bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, 1934-2019 yılları arasında ders kitabı olarak kabul edilmiş olan sosyal bilgiler ve sosyal bilgiler eğitimine dönük ders kitapları incelenmiştir. Araştırmanın veri kaynağı, Milli Eğitim Bakanlığının 1934-1972 yılları arasında sosyal bilgiler eğitimine dönük olarak okullarda okutulmasını kabul ettiği yurt bilgisi ve yurttaşlık bilgisi ders kitapları ile 1974-2019 yılları arasında okutulan sosyal bilgiler ders kitaplarından oluşmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi veri toplama yöntemi olarak kullanılmıştır. ders kitapları üzerinden elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, bireylere aile içinde verilen rollerin toplumsal cinsiyet temelli olduğu, bireylerin cinsiyetlerinin meslek seçimlerinde önemli olduğu, bireylerle özdeştirilen nesne ve renklerin toplumsal cinsiyet temelli olduğu, bireylerin kişisel uğraş ve eylemlerinin toplumsal cinsiyet tarafından şekillendiği ve dil içerisine yerleşmiş toplumsal cinsiyetçi ifadeler bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Sosyal bilgiler ders kitapları, Toplumsal cinsiyet, Kalıp yargı, Nitel araştırma