Kamu binaları mimari kompozisyonunun görsel algı bağlamında analizi, Ankara (1923-2014)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: SHAHRZAD JAVANMANESH

Danışman: MEHMET TAYFUN YILDIRIM

Özet:

Bu tez çalışmasında Ankara'da Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar olan kamu binalarının (Bakanlıklar, Genel Müdürlükler) görsel kompozisyon analizleri yapılması amaçlanmıştır. Seçilen 37 örnek, 4 farklı dönem olan, 1.ulusal mimari dönem, uluslar arası mimari dönem, 2.ulusal mimari dönem ve çok partili siyasal dönemden günümüze kadar olan binalar, kent ölçeğinde ve bina ölçeğinde olmak üzere, iki ölçekte analiz edilmiştir. Kent ölçeğinde K.Lynch in analiz yöntemleri yapılarak binanın kent içindeki pozisyonu, görsel algı için çevresinde yeterli boşlukların olup olmadığı, kütle ve mimari biçim olarak çevredeki tekrar eden sivil binalardan farklılık gösterip ve bir röper noktası (landmark) oluşturma başarısı incelenmiştir. Bina ölçeğinde ise analiz edilen örnekler farklı dönemlerde farklı üsluplarda olmalarına rağmen bu dönemsel üslupları göz ardı edilerek, geometrik form ve cephe elemanlarının kompozisyonları "algı psikolojisi" analiz yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Bina ölçeğinde yapılan bu analizlerde Gestalt, R.Arnheim ve H.Sanoff algı psikolojisi-geometrik kompozisyon yaklaşımları analiz yöntemi olarak seçilmiştir. Birinci ve ikinci ulusal dönemde yapılan yönetim yapılarında simetrinin hakim olduğu görülmektedir ayrıca ara dönem olarak tanımlanan dönemdeki yabancı mimarların yaptığı örneklerin incelediğimizde ise simetrinin ağırlıklı olarak devam ettiği bazı yapılarda ise kısmen simetrinin bozulduğu görülmektedir, 1950 sonrasında ki binalarda ise, değişerek asimetrik ve parçalı plan tipleri örneklerinin yapıldığı tespit edilmiştir. Kamu binalarının kentsel konumu ve algısı açısından bakıldığında ise, çevre binalardan farklılaştığı ve işaret noktası oluşturduğu görülmektedir.