Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgilerinin Etkinlik Kuramına Göre İncelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tuna Gençosman

Danışman: MUSTAFA AYDOĞDU

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin temel dayanağı olduğu bilinen fen bilimleri alanında öğretmenlerden, öğrencileri bilim ve teknoloji okuryazarı bireyler olarak yetiştirmeleri beklenmektedir. Bu doğrultuda fen bilimleri öğretmenlerinin sahip oldukları teknolojik bilgilerini, pedagojik ve alan bilgileri ile birleştirerek, sınıf içi uygulamalarda etkili ve verimli bir şeklide kullanmaları beklenmektedir. Öğretmenlerin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB) seviyelerinin belirlenmesi, yükseltilmesi ve bu seviyelerin yükseltilmesi yönünde karşılaşılacak engellerin tespit edilmesi önemli görülmektedir. Dolayısıyla fen bilimleri öğretmenlerinin TPAB'ni öğretim sürecinde bir etkinlik bağlamında nasıl kullanıldığını incelemek ve bu etkinliklerin yapı, gelişim ve bağlamlarını tanımlamak araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı; Etkinlik Kuramı çerçevesinde devlet okullarında görev yapmakta olan fen bilimleri öğretmenlerinin sahip oldukları TPAB'nin içinde bulundukları bağlam/ortamla ele alınarak, bireysel öğretim süreçlerinde ne ölçüde etkin olduğunu belirlemektir. Bu amaçla araştırmada, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma, amaçlı örnekleme tekniği kullanılarak devlet okullarından seçilen ve uygulama sürecine katkı sağlamada gönüllü olan sekiz fen bilimleri öğretmeni ile yürütülmüştür. Durum çalışmaları ile ulaşılacak sonuçların daha geniş bir bakış açısıyla yorumlanmasını sağlamak amacıyla veriler, araştırma problemleri dikkate alınarak gözlem, görüşme ve doküman incelemesi yöntemleri birlikte kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen nitel verilerin analizi için betimsel analiz ve içerik analizi yöntemi, sürekli karşılaştırmalı metot ile birlikte kullanılmıştır. v Bulgular, teknolojinin eğitime entegrasyonu bağlamında fen bilimleri öğretmenlerinin bireysel öğretim süreçlerinde TPAB düzeyleri ve bireysel etkinlik sistemi içinde, TPAB'lerini kullanma düzeylerini etkileyen faktörler olmak üzere iki bölümde sunulmuştur. Araştırmanın bulgularından elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin bireysel öğretim süreçlerinde, teknoloji ile öğretim uygulamalarını farklı konu alanlarına göre, farklı amaçlar için kullandıkları, dolayısıyla farklı düzeylerde performans gösterdikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin, teknolojinin öğretim sürecinde kullanımının getirdiği katkılara bağlı olarak, öğretim uygulamalarını değiştirmek için gönüllü oldukları fakat bu süreçte bazı engellerle karşılaştıkları belirlenmiştir. Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim süreçleri ortamlarında, teknolojik pedagojik alan bilgilerini kullanma düzeylerini etkileyen faktörlere ilişkin sonuçlar Etkinlik Kuramı'na dayalı oluşturulan Etkinlik Sistemi'nin öğeleri (Özne, Nesne, Araçlar, Kurallar, Topluluk, İş Bölümü, Çıktı) ele alınarak ayrıntılı olarak sunulmuş, uygulamaya ve araştırmacılara yönelik öneriler belirtilmiştir.