Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Öğrenci: RUKİYE ERSOY
Danışman: HİKMET KATIRCIOĞLU
Özet:Bu çalışmanın amacı biyoloji eğitimi kapsamında uygulanan proje tabanlı öğrenme yaklaşımının ortaöğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalıklarına ve eleştirel düşünme eğilimlerine etkisini araştırmaktır. Çalışmada nitel ve nicel veri toplama yöntemlerinin birlikte ele alındığı karma yöntem kullanılmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden kontrol grupsuz ön test-son test modeli, nitel araştırmalardan ise görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma 2010-2011 öğretim yılı ikinci döneminde Ankara'da bulunan Özel Nene Hatun Fen Lisesi'nin 2. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın nicel kısmı 31, nitel kısmı ise deney grubundan seçilen 15 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Bilinçli Birey ve Yaşanabilir Çevre ve Ekosistem Hizmetleri ve Sürdürebilirlik üniteleri 5 hafta (20 ders saati) boyunca proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile işlenmiştir. Araştırmanın deneysel kısmında öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarını ölçebilmek amacıyla Schraw ve Dennison (1994) tarafından geliştirilen ve Akın ve arkadaşları (2007) tarafından Türkçeye çevrilen Üstbilişsel Farkındalık Envanteri (ÜFE), eleştirel düşünme eğilimlerini ölçebilmek içinse Robert Enis (1990) tarafından hazırlanan ve Kökdemir (2003) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan California Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği (CCTDI) ön ve son test olarak uygulanmıştır. Çalışmanın nicel kısmında analizler için elde edilen p değerleri 0.01 ve 0.05 hata düzeyleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada yer alan analizler IBM SPSS 20.0 paket programı kullanılarak elde edilmiştir. Nitel kısmında ise veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen nicel sonuçlar incelendiğinde öğrencilerin üstbilişsel farkındalık son test puanlarının ön test puanlarına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Üstbilişsel farkındalık envanteri alt boyutlar bazında ele alındığında ise prosedürel bilgi, izleme ve değerlendirme alt boyutlarının ön test-son test puanları arasında son test lehine anlamlı bir fark bulunurken, açıklayıcı bilgi, durumsal bilgi, planlama, hata ayıklama, bilgi yönetme alt boyutlarının ise ön test-son test puanları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Benzer şekilde öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimine ilişkin ön ve son test puanları arasındaki farkın da son test lehine anlamlı olduğu görülmektedir. Eleştirel düşünme eğilimi alt boyutlar bazında ele alındığında ise analitiklik, açık fikirlilik ve sistematiklik alt boyutlarında son test lehine anlamlı bir fark görülürken meraklılık, kendine güven, doğruyu arama alt boyutlarında ön test- son test puanları arasında anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna varılmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmeler incelendiğinde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğrencilerin; çalışmalarını planlama, öz-değerlendirme yapma, öğrenmelerini kontrol etme, izleme gibi çeşitli üstbilişsel farkındalıklar edindikleri görülmektedir. Bununla birlikte proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğrencilerin, karar verirken yalnız kendi fikirlerine değil karşısındakinin de fikrilerine önem verme, farklı yaklaşımlara karşı hoşgörülü olma, zorluklarla başa çıkma, gerçeği arama gibi eleştirel düşünme eğilimlerini gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır.