Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Erkan Dündar
Danışman: Ülkü Eser Ünaldı
Özet:
Günümüz dünyasının şu andaki seviyeye gelmesini sağlayan ve aynı zamanda hiç durmadan
gelişimini sürdüren teknoloji, geleceğimizi de şekillendirmeye devam edecektir. Geleceğin
dünyasında da teknolojiyi bulan ya da geliştiren toplumların dünyada daha çok söz sahibi
olacağı aşikardır. Toplumların gelişmesinde de en önemli etkenin eğitim olduğu
düşünüldüğünde eğitim çıktısı olarak teknolojinin geliştirilmesi bekleniyorsa önce eğitimin
kendisine teknolojinin entegre edilmesi gerekmektedir. Teknolojinin eğitime entegre
edilmesinde en önemli role sahip olan paydaş ise öğretmenlerdir. Tüm öğretmenlerin olduğu
gibi coğrafya öğretmenlerinin de eğitime teknoloji entegrasyonunu gerçekleştirecek
yeterliklere sahip olmaları gerekmektedir. Günümüzden 30 yıl önce yeterliği yüksek bir
coğrafya öğretmeninin tanımı “alan bilgisine hâkim olan coğrafya öğretmeni” iken zaman
geçtikçe bu tanım yeterli olmamış ve “alanına ve pedagojiye hâkim olan coğrafya
öğretmeni”ne dönüşmüştür. Teknolojinin artık hava ve su gibi vazgeçilmez hale geldiği
günümüzde ise artık yeterliği yüksek coğrafya öğretmeni tanımının karşılığı “alanına,
pedagojiye ve teknolojiye hâkim olan coğrafya öğretmeni”dir. Teknolojiyi eğitime entegre
edebilmek için literatürde çok sayıda model bulunmaktadır. Bunlardan pedagoji odaklı olan
vii
az sayıdaki modellerden biri Teknopedagojik Alan Bilgisi (TPAB) modelidir. Günümüzde
z kuşağı olarak tanımlanan direkt olarak teknolojinin içine doğmuş öğrenci kitlesine hitap
edebilmek için coğrafya öğretmenlerinin de TPAB seviyeleri yüksek olmalıdır. Bu bağlamda
bu araştırmanın amacı FATİH Projesi kapsamında düzenlenen TPAB yeterliklerini
kazandırmayı amaçlayan bir hizmet içi eğitimin (HİE) coğrafya öğretmenlerine ve bu
HİE’ye katılan coğrafya öğretmenlerinin öğrencilerinin başarısına etkilerini araştırmaktır.
Bu genel amaca ulaşabilmek için ise karma yöntem araştırma desenlerinden “Yakınsayan
Paralel Desen” tercih edilmiştir. Araştırmanın her bir alt amacı doğrultusunda veri toplamak
çeşitli veri toplama araçları geliştirilmiştir. Bu veri toplama araçları geliştirilirken ve analiz
edilirken “Teknopedagojik Öğretmen Yeterlikleri”nden coğrafya öğretimine uyarlanan
yeterlikler kullanılmıştır. Araştırma kapsamında HİE’ye katılan 37 coğrafya öğretmeninden
ders planları, vinyetler, günlükler, ders gözlem kılavuzları, yarı yapılandırılmış görüşme
formu ve başarı testi gibi veri toplama araçlarıyla; 254 öğrenciden ise başarı testi aracılığı
ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde, coğrafya öğretmenleri için deneysel
desenlerden “tek gruplu ön test-son test”, öğrenciler için ise yarı deneysel desenlerden
“kontrol gruplu ön test-son test” deseni kullanılmıştır. Nitel bölümde ise “durum çalışması”
desenlerinden biri olan “Tek Durum Deseni (Tür 1)” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen
nicel veriler SPSS 27.0 istatistik programı ve Microsoft Excel elektronik tablolama
programına girilerek bağımlı örneklemler t-testi, Mann-Whitney U testi ve bağımsız
örneklemler t-testi kullanılarak analiz edilmiştir. Nitel veriler ise “İçerik Analizi” metoduyla
analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre düzenlenen HİE, coğrafya öğretmenlerinin
TPAB seviyelerini genel olarak yükseltmiş ancak bu yükselmenin TPAB’ın tüm yeterlik
alanlarında aynı seviyede olmadığı tespit edilmiş, coğrafya öğretmenlerinin HİE ile ilgili
genellikle olumlu görüşlere sahip olduğu görülmüş, TPAB’ın coğrafya öğretimine entegresi
için yaşadıkları problemler ve bu problemlere karşı sundukları çözüm önerileri
belirlenmiştir. Ayrıca TPAB modeline uygun işlenen coğrafya derslerinde TPAB yeterlikleri
yüksek olan coğrafya öğretmenlerinin öğrencilerinin başarılarının bu yeterlikleri yüksek
olmayan coğrafya öğretmenlerinin öğrencilerinin başarılarına göre daha fazla artış gösterdiği
belirlenmiştir. Elde edilen tüm nicel ve nitel bulgular harmanlandıktan sonra sonuçlar ortaya
konulup tartışılmış ve araştırmanın sonunda yüksek öğretimdeki müfredatların ve Coğrafya
Dersi Öğretim Programı’nın TPAB’a uygun şekilde düzenlenmesi, HİE tasarımlarının alan
bazlı ve eğiticilerin de öğrenenlerle aynı branştan olması ve Millî Eğitim Bakanlığının
teknoloji entegrasyon politikalarında bazı düzenlemeler yapılmasına yönelik öneriler
sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Teknoloji, teknopedagoji, coğrafya eğitimi