Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Merve Nisa Selcen GÜRBÜZ
Danışman: Emre Durmaz
Özet:
Pirolizidin alkaloidleri (PA), dünya çapında 6000’den fazla bitki türünde bulunan ve en yaygın toksik
ikincil bitki metabolitleridir. Bu bileşiklerin özellikle 1,2 doymamış bağ yapısına sahip olanları,
genotoksik ve kanserojen özellikleriyle insan sağlığı açısından tehdit oluşturmaktadır. Düzenleyici
kurumlar arasında PA ile kontamine olmuş ürünlerin tüketilmesi ile ilgili riskler konusunda kaygı ve
artan bir farkındalık bulunmaktadır. Çalışmamızda PA varlığı yeşil çay ve yeşil çay takviyeleri, form
çayları ve papatya çayları, karışık bitki çayı gibi yapısında PA bulunmayan ürünlerin ve karakafes
otu, öksürük otu gibi bu alkaloitleri içeren ürünlerin miktar tayinleri gerçekleştirilmiştir. 28 adet PA
analizi Bfr yöntemi temel alınarak kuadrupol uçuş zamanlı kütle spektrometresi-sıvı
kromatografisine (LC-MS-QTOF) dayalı bir yöntem valide edilerek gerçekleştirilmiştir.
Çalışmamızda 34 farklı üründe en çok intermidine ve N-oksiti olmak üzere 11 farklı PA’lara
rastlanmıştır. PA içen örnekler dışındaki 31 örneğin %44’ünde (14) en az bir PA tespit edilmiştir.
En yüksek toplam PA miktarları beklenildiği üzere Sympytum officinale örneklerine aittir. Analizi
yapılan numunelerde 17’sinde 2,70 ng/g-9,37 μg/g aralığında değişen miktarlarda PA’lara
rastlanmıştır. Numunelerde tespit edilen miktarların bazıları izin verilen limit değerlerin üzerinde
olduğu görülmüştür. Ülkemizde bulunan farklı tipteki örneklerle ilgili ilk veriler elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : LC-MS-QTOF, pirolizidin alkoloid, takviye edici gıdalar, bitkisel
çaylar