Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Nuran Tuncer
Danışman: NESLİHAN AVCI
Özet:Bu araştırmanın temel amacı; okul öncesi öğretmenlerinin çocukların yürütücü işlev becerilerinin gelişimini destekleme stratejilerini değerlendirmeye yönelik bir araç geliştirmek; öğretmenler için eğitim ortamlarında çocukların yürütücü işlevlerini destekleyen ve geliştiren stratejiler kullanmalarına yönelik, okul öncesi çocuklarının yürütücü işlevlerini güçlendirici bir eğitim programı hazırlayarak, programın etkilerini öğretmen ve çocuk üzerinde incelemektir. Bu araştırma gelişmiş karma yöntem desenlerinden müdahale deseninde gerçekleştirilmiştir. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Yürütücü İşlevlerini Destekleyen Stratejileri Kullanma Yeterliliklerini Değerlendirme Aracı'nın geliştirilmesi kapsamında okul öncesi öğretmenleriyle yapılan nitel görüşmelerin ardından oluşturulan maddeler uzman görüşüne sunulmuş ve gelen görüşler doğrultusunda ölçek maddelerine kapsam geçerliliği yapılmıştır. Oluşturulan form ön denemenin ardından 285 öğretmene uygulanmıştır. Araştırmacı tarafından okul öncesi öğretmenlerinin çocukların yürütücü işlev becerilerinin gelişimini desteklemek amacıyla yürütücü işlev becerisi ve üstbilişe dayalı bir öğretim yaklaşımını temel alan, 30 saati grup eğitimi, 30 saati bireysel destek eğitimi olan toplam 60 saatlik bir eğitim programı geliştirilmiştir. Eğitim programı gönüllü 23 öğretmene Tokat ilinde 5 Eylül/17 Kasım 2017 tarihleri arasında uygulanmıştır. Eğitim programının uygulanmasından önce ve sonra eğitime katılan ve katılmayan gruptaki öğretmenlere "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Yürütücü İşlevlerini Destekleyen Stratejileri Kullanma Yeterliliklerini Değerlendirme Aracı" uygulanmıştır. Her iki gruptaki öğretmenlerin sınıfından kura ile seçilen toplam 80 çocuğa da eğitimden önce ve eğitimden sonra Nesne Seçiminde Esneklik Görevi (NSEG) ve Baş-Ayak-Diz Omuza Dokunma Yönergeleri (BADO-DY) görevleri uygulanmıştır. Eğitim bitiminden altı hafta sonra eğitim alan öğretmenlere kalıcılık için izleme testi yapılmıştır. Ayrıca eğitime katılan öğretmenler ile eğitim bitiminden sonra odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; "Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Yürütücü İşlevlerini Destekleyen Stratejileri Kullanma Yeterliliklerini Değerlendirme Aracı'nın" yapı geçerliğini belirlemek amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Bu doğrultuda modelin geçerliğini değerlendirmek için uyum iyiliği indeksleri elde edilmiştir. Ölçekte yer alan alt boyutların güvenirliği ise Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı ile hesaplanmıştır. Uygulanan ölçeklere ait doğrulayıcı faktör analizine ait mutlak uyum iyiliği indeksleri incelendiğinde ölçme aracının önceden tanımlanmış yapıya uygun bir ölçme aracı olduğu ve oldukça iyi bir model uyumu gösterdiği bulunmuştur. Yürütücü İşlevleri Destekleyici Stratejileri Geliştirmeye Yönelik Eğitim Programı'nı" alan ve almayan öğretmenlerin sonuçları incelendiğinde eğitim alan öğretmenlerin almayan öğretmenlere göre, "Üst bilişsel beceriler" ile "Çalışma Belleği" boyutlarında fark bulunmazken," Öz-Düzenleme Becerisi " boyutunun "Davranışsal Öz üzenleme ve Tepkiyi Dizginleme" alt boyutunda, Görevi Başlatma ve Sürdürme Becerisi boyutunun "Dikkati Sürdürme, Hedefe Odaklı Sebat Gösterme ve Görevi Başlatma" ile "Zaman Yönetimi" alt boyutunda, eğitim alan grubun lehine anlamlı farklılıklar görülmüştür. Eğitim alan ve almayan gruptaki öğretmenlerin sınıflarındaki çocuklara uygulanan ölçeklerin sonucunda ise, soyutlama becerisi ve bilişsel esneklik puanlarıyla, davranışsal öz-düzenleme puanları arasında eğitim alan öğretmenlerin çocuklarının lehine almayan gruba göre anlamlı bir farklılık olduğu bulunmuştur. Eğitime katılan öğretmenlere programın bitiminden altı hafta sonra uygulanan kalıcılık testi sonucunda Çocukların Yürütücü İşlevlerini Destekleyen Stratejileri Kullanma Yeterlilikleri son test puanları ile kalıcılık puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir.