Sınıftaki öğretime ve öğrenci öğrenmelerine okul müdürü liderliğinin etkisi: Öğrenmede aracı yolların incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: MAHMUT KARAKAYA

Danışman: MEHMET KORKMAZ

Özet:

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim müdürlerinin öğretimsel liderliğinin, hangi aracı yollarla sınıf öğretimi ve öğrenci öğrenmesi ile ilişkili olduğu, bu ilişkide hangi mekanizmaların öğretimin gelişimi için en önemli olduğu ve öğrenci öğrenmesine hangi mekanizmaların ne derecede katkı sağladığı ortaya konularak, mevcut araştırmalara katkı sunmaktıryı amaç edinmiştir. Bu çalışmada, öğretmen görüşleri ve öğrencinin sınıf geçme sistemindeki notları esas alınarak, okul müdürünün öğretimsel liderliğinin, sınıftaki öğretim ve öğrencinin akademik başarısı üzerindeki etkisi belirlenecektir. Araştırmada, nicel model benimsenmiştir. Mplus 6.12 yazılımını kullanılarak, veriler çok boyutlu yapısal eşitlik modeli tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma için evren, Ankara'nın merkez ve taşra ilçelerinde bulunan 168 ortaöğretim okulunda görev yapan 17.476 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, örnekleme birimi öğretmendir ve örneklemde 940 öğretmen bulunmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Sebastian ve Allensworth (2012) tarafından geliştirilen ve araştırma kapsamında Türkçeye uyarlaması yapılan "Sınıftaki Öğretime ve Öğrenci Öğrenmelerine Okul Müdürü Liderliği Etkisi Ölçeği (SÖOMEÖ) kullanılmıştır. Araştırmada, sınıf öğretimi ve öğrenci öğrenmesi üzerinde okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışlarının doğrudan ve dolaylı etkisine yoğunlaşan iki model incelenmiştir. (1) Sınıf öğretimi modelinde, okul müdürünün öğretimsel liderlik viii Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim müdürlerinin öğretimsel liderliğinin, hangi aracı yollarla sınıf öğretimi ve öğrenci öğrenmesi ile ilişkili olduğu, bu ilişkide hangi mekanizmaların öğretimin gelişimi için en önemli olduğu ve öğrenci öğrenmesine hangi mekanizmaların ne derecede katkı sağladığı ortaya konularak, mevcut araştırmalara katkı sunmaktıryı amaç edinmiştir. Bu çalışmada, öğretmen görüşleri ve öğrencinin sınıf geçme sistemindeki notları esas alınarak, okul müdürünün öğretimsel liderliğinin, sınıftaki öğretim ve öğrencinin akademik başarısı üzerindeki etkisi belirlenecektir. Araştırmada, nicel model benimsenmiştir. Mplus 6.12 yazılımını kullanılarak, veriler çok boyutlu yapısal eşitlik modeli tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma için evren, Ankara'nın merkez ve taşra ilçelerinde bulunan 168 ortaöğretim okulunda görev yapan 17.476 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, örnekleme birimi öğretmendir ve örneklemde 940 öğretmen bulunmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Sebastian ve Allensworth (2012) tarafından geliştirilen ve araştırma kapsamında Türkçeye uyarlaması yapılan "Sınıftaki Öğretime ve Öğrenci Öğrenmelerine Okul Müdürü Liderliği Etkisi Ölçeği (SÖOMEÖ) kullanılmıştır. Araştırmada, sınıf öğretimi ve öğrenci öğrenmesi üzerinde okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışlarının doğrudan ve dolaylı etkisine yoğunlaşan iki model incelenmiştir. (1) Sınıf öğretimi modelinde, okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışlarını, sınıf öğretimini oluşturan akademik talep alt boyutunu, öğrenme iklimi aracı faktörünün alt boyutu olan üniversiteye yönelim ve profesyonel topluluk aracı faktörünün alt boyutu olan öğretmenlerin kollektif çalışması ve yenilik oryantasyonu üzerinden dolaylı etkisi olduğunu göstermiştir. Ayrıca öğrenme iklimi aracı faktörünün alt boyutu olan okul güvenliği, sınıf öğretimindeki hem akademik çalışmalara hem de sınıf düzeninin sağlanmasına negatif yönde dolaylı etkisi olduğunu göstermiştir. Diğer bir ifade ile okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışları sınıf öğretimini olumlu yönde etkilemektedir. (2) Öğrenci öğrenmesi modelinde, okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışlarını, sınıf öğretimini oluşturan hem akademik talep hem de sınıf düzeni alt boyutuna, öğrenme iklimi aracı faktörünün alt boyutu olan üniversiteye yönelim alt boyutu üzerinden dolaylı etkisi olduğunu göstermiştir. Ayrıca öğrenme iklimi aracı faktörünün alt boyutu olan okul güvenliğinin, sınıf öğretiminin akademik çalışmalarına negatif yönde dolaylı etkisi olduğunu göstermiştir. Sınıf öğretimi boyutu üzerinden Lise 1, Lise 2, Lise 3 ve Lise 4 yılsonu sınıf geçme puanları ile OSYM ortalamalarını simgeleyen öğrencinin öğrenmesine ait boyutta, okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışlarının dolaylı bir etkisi olduğu bulunmuştur. Diğer bir ifade ile okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışları öğrenci öğrenmesini olumlu yönde etkilemektedir. Araştırma, hem sınıf öğretimi hem de öğrenci öğrenmesi yapısal eşitlik modeline göre, kendini istatistiksel verilerle doğrulamıştır. Okul müdürünün öğretimsel liderlik davranışları hem sınıf öğretimini hem de öğrenci öğrenmesini olumlu yönde etkilemektedir. Bu etkinin, okulun üniversiteye yönelim ve okul güvenliği alt boyutlarını oluşturan öğrenme iklimi ile profesyonel topluluk aracı faktörleri sayesinde, dolaylı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.