Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Öğrenci: SİBEL KAVAKLI
Danışman: YASEMİN DEMİRCAN
Özet:Bu çalışmada, Amasya kazasının sosyal, fizikî ve idarî yapısı incelenmiştir. Temel kaynak olarak 1648-1703 yılları arasını kapsayan Amasya Şer'iyye Sicillerinden yararlanılmıştır. Bu siciller, 7 numaralı sicilden 23 numaralı sicile kadar toplam 17 tanedir. Bu çalışmada, bir giriş ve sonunda sonuç ile birlikte dört bölümden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde, tezin konusu, yöntemi, sorunsalı ele alınırken şer'iyye sicilleri dışında, Amasya tarihi ile ilgili araştırma ve inceleme eserlerden bahsedilmiştir. Çalışmada temel kaynak olarak kullanılan siciller tanıtılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde öncelikle Amasya'nın tarihî hakkında bilgi verildikten sonra, Amasya sancağının fiziki yapısı bağlamında, kalesi açıklanmış ve Amasya mahalleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu mahallelerin avarızhane sayısına göre demografik durumu tespit edilmeye çalışılmıştır. Yine bu bölümde, Amasya'nın sancak-kaza ilişkisi anlatılmıştır. Bu bağlamda, Amasya'nın Osmanlı idarî teşkilatındaki yeri tespit edildikten sonra, Amasya sancak ve kaza arasındaki ilişki çerçevesinde değerlendirilmiştir. Sancağın kazaları ve nahiyeleri belirlenmiştir. Amasya sancağında görev yapan yöneticilerin anlatıldığı tezin ikinci bölümünde, sicillerin elverdiği ölçüde sancakta hem idarî hem de adlî yönetimde yer alan görevlilerin isimleri ve görev süreleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, Amasya mahkemesi ele alınmıştır. Mahkemenin yeri ve çalışma düzeni anlatıldıktan sonra, Amasya mahkemesindeki davaların konuları belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca taraflar unvanlarına göre askerî-reaya, kadın-erkek, müslim-gayr-i müslim şeklinde incelenmiştir. Son olarak bu bölümde, Amasya'ya yakın-geniş ve uzak çevreden gelenler, mahkeme kayıtlarına göre değerlendirilmişlerdir. Tezin dördüncü ve son bölümünde Amasya'da sosyal hayat işlenmiştir. Bu bağlamda, kamusal ve özel alan ayrımı ışığında, Amasyalıların gündelik yaşamlarına değinilmiştir. Değerlendirilen dönemde Amasya'da yaşayan yöneticilerin, reayanın, kadın ve gayr-i müslimlerin kamusal alandaki yaşamlarıyla birlikte günlük yaşamları da ele alınmıştır. Yine kamusal alan kapsamında Amasya çarşılarından hanlarından bahsedilmiştir. Sosyal açıdan Amasya mahalleleri, evleri ve ailesi bu bölümde incelenmiştir.