Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Öğrenci: ŞENAY ALTINYAY
Danışman: EMİNE RÜYA ÖZMEN
Özet:Bu araştırmada İşitsel-Sözel Terapi (İST) eğitimine katılan annelerin, İST tekniklerini uygulamalarındaki etkililiğinin belirlenmesi ve annelerin İST tekniklerini uygulamasının işitme engelli çocuklarındaki anlamsız ses üretimlerinin azalmasında, sözcük üretimlerinin artmasında ve sözcük dağarcığı becerilerinin gelişimine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkeni İST eğitimidir. Araştırmada hem annelerden hem de çocuklardan veri toplanmıştır. Annelere yönelik bağımlı değişken; annelerin işitme engelli çocukları ile etkileşiminde İST tekniklerini (önce işitsel sonra görsel uyarıcıyı sunma, bekleme, ara verme, akustik vurgulama, melodik ses tonu kullanma, genişletme, sırayla konuşma, tekrarlama ve çocuğun dikkatini dinlemeye yöneltme) kullanma sayılarıdır. Çocuklara yönelik bağımlı değişkenleri ise, çocukların anlamsız ses üretimlerindeki azalma, kelime sayıları ve sözcük dağarcıklarındaki gelişimleridir. Bu araştırma 2-4 yaş arasında üç işitme engelli çocuk ve annesi ile yürütülmüştür. İşitme engelli çocukların seçiminde bazı önkoşul ölçütler belirlenmiştir. Bu ölçütler; a) çift taraflı ileri/çok ileri derecede duyu-sinir işitme kaybı bulunan, b) doğuştan işitme kaybı meydana gelmiş olan, c) cihazı ya da koklear implantı ile serbest saha işitme eşik düzeyi 500-4000 frekans aralığında ortalama 30-40 dB düzeyinde bulunan, d) işitme kaybı dışında başka bir yetersizliği bulunmayan, e) daha önce İST eğitimi almamış çocuklar olarak belirlenmiştir. Anneler için belirlenen önkoşul ölçütler ise; a) normal işiten, b) ailesinde bir işitme engelli çocuğu bulunan, c) eğitime katılmaya istekli olan, d) Ankara'da yaşayan anneler olarak belirlenmiştir. Araştırmada annelerin verilerinin toplanması amacıyla gözleme yer verilmiştir. Çocukların verilerin toplanması amacıyla video üzerinden ses üretim analizi yapılmış ve Türkçe İletişim Davranışları Gelişimi Envanteri I kullanılmıştır. İST uygulama basamakları çocuk performansının belirlenmesi, uzun dönemli amaçların oluşturulması ve İST eğitiminin uygulanması olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İST eğitimi dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Bunlar giriş, bilgi alış-verişi, uygulama ve ev programının oluşturulması - aileye öneriler bölümleridir (Estabrooks, 1998; 2001; 2006). Araştırma tek denekli desenlerden deneklerarası çoklu yoklama deseni ile gerçekleştirilmiştir. Deney süreci çocuklardan ön test verilerinin toplanması, annelerin başlama düzeyinin belirlenmesi, İST eğitimi, İST oturumları sırasında değerlendirme, çocukların son testlerinin uygulanması ve annelerin izleme verilerinin toplanması aşamalarında uygulanmıştır. Araştırma sonunda elde edilen bulgular şu şekildedir; İST uygulaması sonucunda, çalışma grubunda yer alan üç annede, başlama düzeyine göre İST tekniklerini uygulamalarında artış belirlenmiştir. Anneler öğretim sırasında kazandıkları İST tekniklerini kullanım becerilerini öğretimden 3, 5 ve 8 hafta sonra yapılan izleme oturumlarında korumuşlar ve teknik kullanımlarını arttırarak devam ettirmişlerdir. Araştırmaya katılan üç anne de öğretim sonunda hedeflenen dokuz tekniği de kullanmış izleme oturumlarında bu dokuz çeşit tekniği kullanmaya devam etmiştir. Bu sonuç İST uygulaması ile annelerin hedeflenen tüm teknikleri kullandıkları ve sürdürebildiklerini göstermektedir. Araştırma kapsamında yer alan üç çocuğun ön test değerlendirmelerine göre, son testte anlamsız ses üretim sayılarında azalma ve sözcük üretimleri ile sözcük dağarcık gelişimlerinde artış görülmüştür. Sosyal geçerlilik verilerinde de anneler İST eğitimine katıldıkları için memnun olduklarını, katıldıkları eğitimin çocuklarının dinleme, konuşma, anlama ve ifade etme, iletişim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olduğu görüşlerini bildirmişlerdir.