Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAVVA GİZEM DEMİREL
Danışman: HALİL İBRAHİM CİCİOĞLU
Özet:Egzersiz, fiziksel aktivitenin alt sınıfı olarak kabul edilen, planlı, yapılandırılmış, istemli, fiziksel uygunluğun bir ya da birkaç unsurunu geliştirmeyi amaçlayan sürekli aktiviteler bütünüdür. Egzersizin, duygu durum hormonlarını etkilediği, özellikle endorfin üretimini artırdığı ve bunun sonucu olarak bireye kendini daha mutlu ve daha iyi hissettirdiği yapılan çalışmalarda ortaya konulmuştur. Artan egzersizle birlikte her geçen gün bireylerde daha fazla egzersiz yapma isteğinin oluşması düşünüldüğünde, bu isteğin sonucu olarak bireylerin egzersiz bağımlısı olmaları beklenen bir durum olabilir. Egzersizin “karanlık yüzü” olarak tanımlanan egzersiz bağımlılığı; bireylerin k endini egzersiz yapmaktan alıkoyamamaları, her gün daha fazla egzersiz yapma ihtiyacı hissetmeleri, egzersizin kesilmesi durumunda stres ve gerginlik yaşamaları, egzersize gereğinden fazla uzun zaman ayırmaları, egzersizi çevre ile sosyalleşmeye tercih etmeleri gibi belirtilerin görüldüğü durum olarak tanımlanmaktadır. Bu araştırmada üst düzey sporcuların egzersiz bağımlılığı düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 66’sı takım (basketbol, Amerikan futbolu) ve 94’ü bireysel (atletizm, güreş) olmak üzere milli takımda yer alan elit sporcular üzerinden yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 35 kadın 125 erkek sporcu olmak üzere 160 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın modeli, betimleyici bir tarama yöntemidir. Araştırmada katılımcıların kişisel bilgilerini almak için araştırmacı tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu” ve 17 maddeden oluşan Tekkurşun-Demir, Hazar ve Cicioğlu (2018) tarafından geliştirilen “Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği (EBÖ)” kullanılmıştır. Çalışmaya ait bulguların istatiksel analizinde SPSS 23 paket programı kullanılmıştır. Verilerin normallik dağılımı görsel (Histogram, Q-Q Plot) ve istatiksel değerler-testler (Çarpıklık-Basıklık, ShapiroWilk Testi) incelenerek vi belirlenmiştir. Değerlendirme sonucuna göre verilerin normal dağılmadığı görülmüştür. Katılımcıların özelliklerinin belirtilmesinde tanımlayıcı istatistik, bağımsız iki grup arasındaki farkların karşılaştırılmasında (cinsiyet, branş, medeni durum) Mann-Whitney U testi, ikiden fazla bağımsız grupların ortalama farklarının karşılaştırılmasında (eğitim durumları, maddi gelir düzeyi) Kruskall-Wallis testi, farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek içinse Dunn’ın parametrik olmayan post-hoc karşılaştırma testi uygulanmıştır. Katılımcıların yaş ve spor yaşı değişkeni ile ölçek alt boyut puanları ile toplam puan ortalamaları arasındaki ilişkinin tespit edilmesinde ise Spearman korelasyon testi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, katılımcıların yaş, branş, cinsiyet, medeni durum, maddi gelir ve baba eğitim durumu değişkenleri ile egzersiz bağımlılığı ölçeği alt boyutları arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmazken; spor yaşı, eğitim durumu ve anne eğitim durumu değişkenleri ile egzersiz bağımlılığı ölçeği alt boyutlarından ‘Aşırı Odaklanma ve Duygu Değişimi’ arasında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak; üst düzey sporcuların, yaş, spor yaşı, branş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, maddi gelir, anne-baba eğitim durumları değişkenleri ile egzersiz bağımlılığı ölçek ve alt boyutları toplam puan ortalamalarına bakıldığında ‘bağımlı’ grupta yer aldıkları tespit edilmiştir. Buna sebep olarak; yıllar boyunca düzenli ve profesyonel anlamda spor yapan sporcuların başarılarıyla doğru orantıda yükselen performansları, bireyleri daha fazla egzersiz yapmaya motive ederek, yapmış oldukları egzersizin bağımlılık oluşturabileceğini fark etmelerine engel olabileceği düşünülmektedir