Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, DEPARTMENT OF PHARMACEUTICAL TOXICOLOGY, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: MOHANAD BASIM KADHIM ALGBURI
Danışman: Gonca Çakmak
Özet:
Toksik metallere çevresel maruziyet önemli sağlık sorunudur. Çalışmanın amacı,
Kütahya kent sınırları içinde yaşayan çocukların idrar örneklerinde, 17 farklı metali
analiz ederek çevresel hava kirliliği maruziyetini araştırmaktır. Seçilen metaller çevresel
maruziyetler açısından en çok araştırılan ve en çok idrarda saptanan metallerdir.
Çocukların sabah spot idrar örnekleri toplanmış, endüktif eşleşmiş plazma kütle
spektrometresi (ICP-MS) ile örneklerde arsenik (As), baryum (Ba), berilyum (Be),
kadmiyum (Cd), krom (Cr), kobalt (Co), bakır (Cu), demir (Fe), kurşun (Pb), manganez
(Mn), cıva (Hg), molibden (Mo), nikel (Ni), selenyum (Se), kalay (Sn), vanadyum (V) ve
çinko (Zn) düzeyleri saptanmış ve sonuçlar kreatinin ve spesifik gravite ile düzeltilmiştir.
Kütahya’da; kentsel alan olarak trafiğin yoğun olduğu Kütahya Şehir Merkezi (KC) ve
kırsal/endüstriyel alan olarak Tunçbilek ve Seyitömer Termik Santrali'nin yakınındaki
Tunçbilek Bölgesi (TR) seçilmiştir. Yaş ortalaması, 8.64 ± 0.621 (ortalama ± SS) olan
160 çocuk; KC’de bir ilkokuldan (n = 72) (yaş, 8.51 ± 0.435) ve TR’de 3 ilkokuldan (n =
88) (yaş, 8.75 ± 0.725) biraraya getirilmiştir. Kütahya için, düzeltilmiş ve düzeltilmemiş
idrar metal düzeyleri birlikte göz önünde bulundurulduğunda, As ve Ni 'nin
kırsal/endüstriyel bölgeyi, V, Mn, Fe ve Pb'nin ise trafik yoğun kentsel bölgeyi temsil
ettiği bulunmuştur. Kütahya'da yaşayan çocuklar, diğer ülkelerden benzer şekilde
tasarlanmış diğer çalışmalar arasında değerlendirildiğinde, metaller için değişken
sonuçlar gözlenmiştir. Ayrıca çocukların üriner metal düzeyleri arasında pozitif
korelasyonlar belirlenmiştir (p<0.05). Düzeltilmiş ve düzeltilmemiş metal düzeyleri
arasında da pozitif korelasyon vardır (p<0.05). Sonuç olarak, Kütahya ilinde yaşayan
çocukların, bölge ve kaynağa göre farklılık gösteren yüksek çevresel metal maruziyetine
sahip oldukları varsayılmaktadır. Çocuklarda 17 çevresel metal düzeyini araştıran
Kütahya Çalışması, Türkiye'deki ilk çevresel moleküler epidemiyoloji çalışması olarak
ulusal bilimsel literatüre ve ayrıca ek bilgi olarak uluslararası bilimsel literatüre katkıda
bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler : Hava kirliliği, çocuklar, idrar örneği, metal analizi