Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEYNEP TÜRKOĞLU MUTLU
Danışman: Galip Yüksel
Özet:
Bu araştırmanın temel amacı salutojenik model temel alınarak geliştirilen ruh sağlığı okuryazarlığı psiko-eğitim programının ergenlerin ruh sağlığı okuryazarlığı üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmada bu temel amaç doğrultusunda iki farklı çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda yürütülen ilk çalışmanın amacı ergenlerin ruh sağlığı okuryazarlığını ölçmede kullanılacak geçerli ve güvenilir bir Ergen Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği geliştirmektir. Ölçek geliştirme çalışması kapsamında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) (n= 994) ve Türkiye'de (n= 495) farklı okul türlerinde öğrenim gören 12-17 yaş arası toplam 1489 öğrenciden veri toplanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği çalışmaları kapsamında KKTC'de toplanan veriler üzerinde açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi; Türkiye'de toplanan veriler üzerinde ise doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin güvenirlik çalışmaları kapsamında ise iç tutarlılık analizi ve test tekrar test analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, dört alt faktörlü ve 18 maddeden oluşan Ergen Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu görülmüştür. Araştırmanın temel amacı kapsamında yürütülen ikinci çalışmada ruh sağlığı okuryazarlığı psiko-eğitim programının ergen ruh sağlığı okuryazarlığı üzerindeki etkisi kontrol gruplu deneysel desen kullanılarak test edilmiştir. Bu kapsamda toplam 28 katılımcıdan (14'ü deney, 14'ü kontrol) oluşan deney ve kontrol grupları oluşturulmuştur. Her iki gruba da ön test-son test ve izleme testi uygulanmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkeni ön test sonrası deney grubuna uygulanan ruh sağlığı okuryazarlığı psiko-eğitim programı, bağımlı değişkeni ise katılımcıların ruh sağlığı okuryazarlığı puanlarıdır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formu ve Ergen Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği (ERSOÖ) kullanılmıştır. Araştırma kapsamında deney grubu ile 10 oturumluk Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Psiko-Eğitim Programı gerçekleştirilmiş, kontrol grubu ile ise herhangi bir çalışma gerçekleştirilmemiştir. Ergen ruh sağlığı okuryazarlığı ölçeği deney ve kontrol gruplarına deneysel müdahaleden 1 hafta önce ön test, deneysel müdahaleden 1 hafta sonra son test ve son testten 4 hafta sonra da izleme testi olarak uygulanmıştır. Araştırma verileri SPSS 26 programında "Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi" ve "Mann Whitney U Testi" kullanılarak analiz edilmiştir. Bu araştırma sonucunda, uygulanan Ruh Sağlığı Okuryazarlığı Psiko-Eğitim Programının deney grubu katılımcılarının ruh sağlığı okuryazarlıklarını artırdığı; deney grubu katılımcılarının ruh sağlığı okuryazarlıklarının kontrol grubu katılımcılarından yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca, izleme testi ölçümlerinde de ruh sağlığı okuryazarlığı psikoeğitim programının deney grubu katılımcılarının ruh sağlığı okuryazarlıkları üzerindeki etkisinin korunduğu görülmüştür. Kontrol grubu katılımcılarının ergen ruh sağlığı okuryazarlığı ön test, son test ve izleme testi puanlarında ise anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Nicel ölçümlerle elde edilen bu sonuçları oturum sonrası değerlendirme formları ve psiko-eğitim programı değerlendirme formlarından elde edilen nitel veriler de desteklemiştir. Bu sonuçlar paralelinde ruh sağlığı okuryazarlığı psiko-eğitim programının ergen ruh sağlığı okuryazarlığı üzerinde etkili bir program olduğu ifade edilebilir. Araştırma bulguları alanyazın temelinde tartışılmış ve uygulama, araştırma ve politika bağlamında çeşitli öneriler sunulmuştur.