Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hilal Gülben GEREK
Danışman: Zeki Gürel
Özet:
Kavram haritalarının yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin okuduğunu anlama başarısı ve tutumu üzerindeki etkisinin araştırıldığı bu çalışmada ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma, 2017-2018 eğitim öğretim yılında “Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezinde” Türkçe öğrenen 31 yabancı öğrenciyle yürütülmüştür. Deneysel işlem, B1 seviyesinde 6 hafta, B2 seviyesinde 6 hafta, C1 seviyesinde 10 hafta olmak üzere toplam 22 hafta süreyle gerçekleştirilmiştir. Deney grubunda, uygulama boyunca ders kitabındaki okuma metinleri araştırmacı tarafından çizilen kavram haritalarıyla işlenmiştir. Deneysel işlemin başında ve sonunda deney ve kontrol grubu öğrencilerine “Okuduğunu Anlama Başarı Testleri”, “Türkçe Metinleri Okumaya Karşı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Öğrenciler İçin Tutum Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” uygulanmıştır. Deneysel işlemin sonunda, deney grubu öğrencileriyle “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” aracılığıyla görüşmeler yapılmıştır. Kavram haritalarının, öğrencilerin tutumuna ve başarısına etkisini ortaya çıkarmak amacıyla yapılan bu çalışmada, okuduğunu anlama başarılarının cinsiyete, yabancı dil bilme durumuna, Türkiye’de yaşama süresine, kitap, gazete, dergi vb. okuma durumuna göre farklılık gösterip göstermediği de incelenmiştir. Bunun yanı sıra, okuduğunu anlama başarısı ile dil seviyeleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığına bakılarak deneysel işlemin en çok hangi dil seviyesinde etkili olduğu araştırılmıştır. Ayrıca, öğrencilerin okuduğunu anlama başarıları ile becerileri sıralama tercihleri arasındaki ilişki de incelenmiştir. Grupların okuduğunu anlama başarı puanlarının karşılaştırmaları, tutum puanlarının karşılaştırmaları ve deney grubunun okuduğunu anlama başarısı üzerinde farklı faktörlerin etki durumu ilişkili örneklemler t testiyle analiz edilmiştir. Deney ve kontrol gruplarında son test ve son tutum karşılaştırmaları ise ilişkisiz örneklemler t testiyle incelenmiştir. Dil seviyeleri ile başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi için pearson korelasyon yöntemi kullanılmıştır. Deney grubunun uygulama öncesi ve sonrası beceri sıralama tercihleri ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişkinin analizinde tek yönlü ANOVA testi; uygulama öncesi ve sonrası beceri sıralaması arasındaki ilişkinin tespiti için ilişkili örneklemler t testi kullanılmıştır. Görüşmelerden elde edilen verilerin analizinde ise içerik analizinden faydalanılmıştır. Yapılan analizler neticesinde, üç dil seviyesinde de okuduğunu anlama başarısı üzerinde kavram haritasıyla yapılan öğretimin, mevcut öğretim programına göre yapılan öğretimden daha etkili olduğu sonucu bulunmuştur. Kavram haritasıyla öğretimin yapıldığı deney grubundaki kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre; kitap, gazete, dergi vb. okuyan öğrencilerin okumayanlara göre B1 seviyesinde, okuduğunu anlama becerisinde daha başarılı oldukları bulunmuştur. Okuduğunu anlama başarısı ile dil seviyelerine ilişkin sonuçlara bakıldığında; deney grubunda kullanılan deneysel işlemin başarı üzerindeki etkisi dil seviyeleriyle ilişkiliyken, kontrol grubunda dil seviyeleriyle başarı arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. B1, B2 ve C1 seviyelerinde kavram haritasının okuduğunu anlama başarısına anlamlı bir etkisi bulunmakla birlikte en fazla etkinin, B2 seviyesinde gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır. Deney grubu öğrencilerinin becerileri sıralama tercihleriyle okuduğunu anlama başarıları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, öğrencilerle yapılan görüşmelerden öğrencilerin kavram haritasıyla yapılan öğretimi faydalı buldukları, okuduğunu anlama becerisinde etkili buldukları ve kavram haritalarını benimsedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar, kavram haritasıyla öğretimin yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini geliştirdiği, öğrencilerin Türkçe metinleri okumaya karşı tutumları ile okuma başarılarını artırdığı ve öğrenciler üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler : Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Kavram Haritaları, Okuduğunu Anlama Becerileri