Yapılarda patlayıcı terörist saldırılara karşı mimari tasarım kriterleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: MUSTAFA HATİPOĞLU

Danışman: TEKİN GÜLTOP

Özet:

Dünyada ve ülkemizde çok sayıda patlayıcı endeksli saldırı yaşanmıştır. Bu patlamalar sonucu çok sayıda insan hayatı kaybetmiş ve birçok yapı kısmen veya tamamen çökmüş ya da hasar görmüştür. Bu tip olaylar saldırıların sadece kolluk kuvveti yapılarına karşı yapılmadığını, diğer yapı tiplerinin de etkilendiğini göstermektedir. Yaşanan bu saldırılar her ne kadar olağan üstü durum olarak nitelendirilse de aslında deprem ve rüzgâr yükleri kadar yapı üzerinde etkisi olacağının göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Nasıl ki deprem ve rüzgârın taşıyıcı sistem üzerinde etkisi düşünülerek önlem alınıyorsa, olası bir patlama saldırısı düşünülerek, kentsel ölçekten başlanıp yapının taşıyıcı sistemine kadar önlem alınması gerekmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde patlayıcı endeksli saldırılar konusu derinlemesine ele alınmış, bunlara yönelik alınması gereken önlemler teknik şartnameler ışığında kamuoyuyla paylaşılmıştır. Bazı gelişmiş ülkelerin de bu konuya yönelik dikkate değer çalışmaları mevcuttur. Bu çalışmada konuya ait geniş bir literatür taraması yapılmış, bina tasarımına yönelik bilgiler toparlanmıştır. Öncelikle patlama türleri ve yapı üzerindeki patlama etkileri incelenmiştir. Sonrasında patlama etkilerini azaltmak için yapılara yönelik tasarımın ana ayağı olan bina çevresi ile bina formuna yönelik tasarım kriterleri değerlendirilmiştir. Tahmin edilmesi zor olan bu dinamik etki doğrultusunda alınacak tek bir önlemin bile birçok hayatı kurtaracağı unutulmamalıdır. Ülkemizde de bu konuya yönelik önlem alma süreci değerlendirilmelidir. Bu sürecin sağlıklı gelişimi için gerekli standartlar oluşturularak ARGE faaliyetleri ile desteklenmeli ve bu bilgilerin dağıtılması sağlanmalıdır. Bu çalışmanın bu konuda yarar sağlayacağı düşünülmektedir.