TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNİN COVID-19’A KARŞI ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Gonca ÇETİNKAYA EROĞLU

Danışman: Hasan Bal

Özet:

2020 yılının başında, tüm halk sağlığı camiasının onlarca yıldır korktuğu senaryo gerçek olmuş ve hayvanlardan insanlara bulaşarak hastalığa neden olan korona virüslerin yeni bir tipi Çin’ den tüm dünyaya hızlıca yayılmaya başlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü tarafınca “Covid-19” olarak adlandırılan virüs 24 Ocak 2020 tarihinde Avrupa kıtasına ulaşmış ülkemizde ise ilk vaka 11 Mart 2020 tarihinde görülmüştür. Bu çalışmanın amacı Aralık 2019`da Çin`in Wuhan şehrinde ortaya çıkan ve kısa sürede dünyayı saran COVID-19 salgını ile mücadelede Avrupa Birliği ülkelerinin ve Türkiye’nin etkinlik düzeyinin Veri Zarflama Analizi ile araştırılmasıdır. Sağlık sistemlerinin performans ölçümünde sıklıkla kullanılan Veri Zarflama Analizi, pek çok girdi ve çıktının kullanılabildiği parametrik olmayan etkinlik ölçüm yöntemidir. Analizde girdi değişkenleri olarak; onbin kişi başına doktor, hemşire, hastane ve yoğun bakım yatak sayıları ile sağlık harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) içindeki oranı, çıktı olarak; ülkelerin 10 Haziran 2021 tarihine ait milyon kişi başına Covid-19 test sayısı, vaka sayısı ve ölüm sayısı ele alınmıştır. Etkinlik analizinde sabit ölçekli Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) ve değişken ölçekli Banker, Charnes, Cooper (BCC) yöntemleri kullanılmış, etkin olan ülkelerin etkinlik skorları belirlenmiş ve etkin olmayan ülkeler için potansiyel iyileştirme önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler : Covid-19, veri zarflama analizi, Avrupa Birliği, sağlık sistemleri