Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: ÜLKÜ ÇOBAN SURAL
Danışman: NACİYE AKSOY
Özet:Çocukların haklarını bilmeleri, onların hak ve sorumluluklarını öğrenmeleri, ihmal ve sömürüden korunmaları, demokratik değerleri anlamaları ve uygulamaları, eşitlik ilkesini gözetmeleri, toplum içerisinde sorumlu bir yaşam sürmeleri gibi pek çok hususta fayda sağlamaktadır. Çocukların haklarını öğrenebilmelerine katkı sunabilmek için öncelikle çocukların haklarını ne kadar bildikleri tespit edilmeli ve onların haklarına ilişkin görüşleri değerlendirilmelidir. Bu perspektiften hareketle bu araştırma kamu ilkokullarında öğrenim gören 4. sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşlerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma yaklaşımına göre gerçekleştirilen bu araştırma betimsel bir çalışmadır. Çalışma grubunu, 2016-2017 öğretim yılının ikinci döneminde Ankara ilinin Etimesgut, Çankaya, Pursaklar ve Altındağ ilçelerinde yer alan 4 kamu ilkokulunun 4. sınıfında öğrenim gören ve veri toplama aracını gönüllü olarak doldurmayı kabul eden 413 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örneklemesi yoluyla oluşturulmuştur. Öğrencilerin görüşlerini alabilmek için açık uçlu yapılandırılmamış sorulardan oluşan ve araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak geliştirilen bir veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, yazışma yolu ile toplanmıştır ve elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde öncelikle çocuklar tarafından sorulara verilen cevaplar sınıflandırılarak kategorik (tematik) bir çerçeve oluşturulmuştur. Anlaşılırlığı kolaylaştırmak adına da sorulara verilen cevaplar frekans ve yüzde olarak tablo haline getirilmiş ve zaman zaman doğrudan alıntılara da yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda çocukların büyük bir kısmının literatürde de tek bir tanımı olmayan hak kavramına yönelik bilgilerinin sınırlı olduğu görülmüştür. Çalışmaya katılan çocukların neredeyse tamamı insanların hakka sahip olduğuna yönelik görüş bildirmiş fakat sadece küçük bir kısmı hayvanların da hakka sahip olduğunu ifade etmiştir. Katılımcıların çoğunluğu çocukların hakka sahip olduklarına yönelik görüş bildirmiştir. Çocuklar sahip olduklarını düşündükleri haklar arasında en çok ekonomik, sosyal ve kültürel haklara ardından da kişisel (medeni) haklara karşılık gelen haklarına dolaylı olarak yer vermişlerdir. Korunma hakları ise oldukça az çocuk tarafından belirtilmiştir. Ayrıca haklarını bilmeyen çocukların sayısı azımsanmayacak kadar fazladır. Öğrenciler ekonomik, sosyal ve kültürel haklar arasından en çok eğitim ve oyun hakkını, kişisel (medeni) haklardan en çok yaşama ve gelişme hakkını ve korunma haklarından ise en çok istismara karşı korunma hakkını ifade etmişlerdir. Öğrenciler haklarını önce okulda sonrasında ise evde öğrendiklerini belirtmiştir. Katılımcıların çoğunun haklarını yönlendirilmiş öğrenme yoluyla (başka birinin rehberliği yoluyla) öğrendiği, çalışmanın diğer sonuçlarından biridir. Ayrıca öğrenciler haklarını öğretmenlerinden ve ailelerinden yaklaşık olarak eşit düzeyde öğrendiklerini ifade etmişlerdir. Çocukların haklarının ihlal edildiğini düşünen öğrenciler ile edilmediğini düşünen öğrencilerin oranının oldukça yüksek ve birbirine çok yakın olduğu görülmüştür. Haklarının ihlal edilmesi durumunda öğrencilerin çoğu tepkisiz kalacağını belirtmiştir. Öğrenciler haklarını en çok ailelerinin daha sonra ise sırasıyla öğretmenlerinin, akranlarının ve yönetsel makamların koruduğunu ifade etmişlerdir. Öğrenciler genel olarak haklarını okul ve sınıf ortamında kullanabildiklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların hakları konusunda okul yönetiminden daha çok hakların korunması ve kullanımı ile eğitim süreci ve ortamına ilişkin beklentileri olduğu görülmüştür. Öğrencilerin hakları konusunda öğretmenlerden beklentileri ise daha çok eğitim süreci ve ortamına yöneliktir.