Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HALİSE HANDAN ÖZATA
Danışman: Gonca Çakmak
Özet:
Dış ortam hava kirliliği, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı tarafından insan karsinojeni
olarak (Grup 1) sınıflandırılmıştır. Çevresel hava kirliliğine toplumun en hassas kesimleri
arasında olan çocukların maruziyeti, davranışsal ve fizyolojik faktörler yüzünden, solunum
sistemi hastalıkları ve kansere neden olabilmektedir. Çocuklar dış ortamda daha uzun zaman
geçirirler ve fiziksel aktiviteleri göreceli olarak daha fazladır. Tez çalışmasının amacı,
çocuklar için çevresel hava kirliliğinin olası genotoksik ve sitotoksik etkisini, iki farklı
çalışma yerinde, girişimsiz bir yöntem olan yanak epiteli hücrelerinde mikroçekirdek sitom
yöntemi ile araştırmaktır. Kentsel bölge olarak Kütahya kent merkezinin trafik yoğun kısmı
ve endüstriyel bölge olarak Tunçbilek Termal Santraline 5 km. uzaklıktaki Tunçbilek ilçesi
ve Gürağaç Beldesi Kütahya kent sınırları içinde çalışma alanları olarak seçilmiştir. Kentsel
bölgede seçilen bir ilkokuldaki çocuklar [n=60, ortalama(standart sapma) yaş=8.56 (0.44)]
ve endüstriyel bölgedeki 3 ilkokula ait çocuklar [n=88, yaş=8.75 (0.73)] çalışma grubunu
oluşturmuştur. Genotoksisite [mikroçekirdek (MÇ), MÇ’li hücre ve nükleer tomurcuk
(NT)], hücre proliferasyon [bazal hücre (BH) ve binükleer hücre (BN)], hücre ölümü
[kondens kromatin hücre (KK), karyohektik hücre (KH), piknotik (P) ve karyolitik
hücreler(KL)] göstergelerinin sıklığı her bir çocuk için 2000 hücrede değerlendirilmiştir.
Toplamda 296 000 hücre mikroskopik olarak sayılmıştır. Genotoksisite göstergeleri iki
bölge arasıda farklı değildir. KL, KH, BN ve P hücre sıklıkları Kütahya Kent Merkezi ile
karşılaştırıldığında, Tunçbilek’te anlamlı artmıştır (sırasıyla, p=0.02, p=0.001,
p=0.003,p<0.001). İlkokullar arasında sitom parametre farkları Gürağaç İlkokulu
çocuklarında diğer okullara karşı yüksek ve anlamlı bulunmuştur ve aynı çocukların bireysel
örneklemesinde ozon ve kükürt dioksit düzeyleri de anlamlı artmıştır (p<0.05). Kütahya’da
iki bölgede yaşayan çocuklarda, farklı hava kirliliği kompozisyonu sitom parametrelerinde
de farklılık göstermiştir. Bu durum bölgesel hava kirliliği etkilerini araştırmak için
çocukların uygun grup olduğunu da önermektedir. Benzer çalışmalar çocukların gelecek
yıllardaki sağlık sorunlarını da önleyebilecektir.
Anahtar Kelimeler : Hava kirliliği, ç