Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MELİKE TUĞBA DEMİR
Danışman: Selami Ercan
Özet:
Öğrenilen bilgi, sadece problem çözme becerileri ile bağdaştırılıp hayata geçirilse
yaşamsal problemlere çözüm olur. Matematiksel olan/olmayan sorunlar üzerinde bilgi
birikiminin kullanılabilmesi, alan ve müfredatlar arası başarının sağlanması için her
düzeydeki öğrencilerin iyi birer matematiksel problem çözücüler olarak yetiştirilmesi
gerekmektedir. 2018 yılında Türkiye’de Liselere Geçiş Sistemi (LGS) matematik soruları,
işlemsel akıcılık yeterliliğinden ziyade mantıksal düşünme yeterliğini ölçecek biçimde
problem çözme becerisinin, ortaokul öğrencilerine kazandırılması amacıyla güncellenmiş,
ani değişimle doğru cevap ortalaması üzerinden öğrencilerin başarılarının gerilediği tespit
edilmiştir. Araştırmada LGS matematik soruları üzerinden 8. sınıf öğrencilerinin problem
çözme süreçlerinde yaşadıkları sıkıntılar, problem çözme basamakları-hataları, stratejileri,
öğrenci görüşleri kapsamında işlemsel yeterlilik başarılarına ve problem çözme başarı
seviyelerine göre sıralı dönüşümsel karma yöntem modeli ile aydınlatılması amaçlanmıştır.
Araştırma bir Sürekli Eğitim ve Uygulama Merkezindeki (n=44) ve özel bir ortaöğretim
kurumundaki (n=22) 8. sınıf öğrencileri ile 2021-2022 eğitim-öğretim yılında
gerçekleştirilmiş, veriler Kareköklü İfadeler İşlemsel Yeterlilik Testi, LGS Benzeri
Problem Çözme Testi, Klinik Mülakat Görüşme Formu ve Problem Çözme Stratejileri
Ölçeği (Gök, 2011) ile toplanmıştır. Nicel bulgulara göre öğrencilerin işlemsel yeterlilik
başarıları ile LGS benzeri problemleri çözme başarıları arasında yüksek düzey ilişki
olduğu (r=,767; p<0,01), işlemsel yeterlilik başarılarına kıyasla problem çözme
başarılarının geride kaldığı, özellikle orta düzey (n=22) öğrencilerin en çok gerileme
9
oranına sahip olduğu (%44) ve öğrencilerin işlemsel yeterlilik başarısı düştükçe soruları
boş bırakma oranlarının arttığı gözlemlenmiştir. Tek yönlü varyans analizi sonuçlarına
göre öğrencilerin problem çözme stratejileri kullanımının LGS benzeri problemleri çözme
başarı seviyelerine göre değişkenlik göstererek (ή2=,238, p<0,05) problem çözme
stratejileri kullanımının %24,9 oranında LGS benzeri problemleri çözme başarısını
arttırdığı (R=,499; R 2 =,249; p<,001) tespit edilmiş, LGS benzeri problemleri çözme
başarısını en çok çözüm stratejilerinin (%40,1), daha sonra temel ilkeleri belirleme
stratejilerinin (%24), en az ise kontrol stratejilerinin (%12,3) etkilediği, regresyon analizine
göre problem çözme stratejileri kullanımı açısından yüksek seviye (n=15) ile orta (n=26)
ve düşük (n=25) seviye öğrenciler arasında anlamlı farklılaşmalar olduğu, t-testi analizi
sonucu öğrenim görülen kurumlara göre LGS benzeri problemleri çözme başarıları ve
strateji kullanımları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Nitel bulgulara
göre Polya’nın (1945) tanımı kapsamında düşük (n=22) ve orta (n=22) düzey öğrencilerin
problemi anlama ve problemin çözümüne dair plan hazırlama basamaklarını
tamamlamadan planı uygulama basamağına geçiş yaptıkları, yüksek düzey öğrencilerin
problemin çözümünü değerlendirme (%36), orta düzey öğrencilerin uygulama
(%28), düşük düzey öğrencilerin ise problemi anlama (%35) basamağında sıkıntı
yaşadıkları, orta düzey öğrencilerin diğer düzeylere göre basamak hatalarının homojen
dağılıma yakın olduğu gözlemlenmiştir. Newman (1977) problem çözme hata türlerine
göre yüksek düzey öğrenciler %22 ile dikkatsizlik, orta düzey öğrenciler %23 ile
sonlandırma hatasını sık tekrarladığı ve düşük düzey öğrencilerde problemi anlama
hatasının (%34) sık tekrarlanan motivasyon hatasına (%16)
sebebiyet verdiği gözlemlenmiştir. İşlemsel yeterlilik başarılarına göre öğrencilerin
seçtikleri ve sık kullandıkları Krulik ve Posamentier (1998) problem çözme stratejilerinin
değiştiği, yüksek ve orta düzey öğrencilerin, akıllı tahmin-test etme, tüm olasılıkları hesaba
katma stratejilerini sık kullandıkları (%55), orta düzey öğrencilerin çizim yapma (%1) ve
düşük düzey öğrencilerin, daha basit-benzer problemi çözme (%1), farklı bakış açısı
benimseme (%2) stratejilerini neredeyse hiç kullanmadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca
yüksek seviye ve düşük seviye olarak belirlenen öğrencilerin hatalarına dair görüşlerinin
örtüşmediği, düşük seviye öğrencilerin problemlerin uzun olması ve içerisinde birden çok
kazanım bulundurması sebebiyle çözüm yolu üretmede sıkıntı yaşadıkları, yüksek seviye
öğrencilerin problem çözme süreçlerinde emin olamama sebebiyle çözümü bırakma
eğilimi gösterdikleri sonuçlarına ulaşılmıştır.