Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Dila KOYUNOĞLU
Danışman: Leyla Açık
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
P-Cl bağında yüksek derecede reaktifliğe sahip olan klorosiklofosfazenler, farklı nükleofiller ile sübstitüsyon reaksiyonları verebilmektedir. Çalışmada, ferrosen sübstitüe yapılar ile biyouyumlu bir bileşik olan trimerik fosfazen bileşiği bir araya getirilerek sentezlenen monospirosiklotrifosfazen türevi 12 adet bileşik kullanılmıştır. Farklı patojen mikroorganizmalar üzerinde propilamin, bütilamin ve metronidazol sübstitüenti içeren bileşiklerin agar kuyu difüzyon yöntemi ile antimikrobiyal aktivitesi incelenmiştir. Antimikrobiyal aktivite gösteren bileşiklerin, mikrodilüsyon yöntemi ile MİK, MBK ve MFK değerleri tespit edilmiştir. Yapılan biyolojik aktivite çalışmaları sonucunda MİK (<19,5 ile >2500 μM), MBK (19,5 ile >2500 μM) ve MFK değerlerinin (19,5 ile 2500 μM) aralığında değiştiği gözlenmiştir. Çalışmada kullanılan bileşiklerin genelinin patojen bakteri ve mayalar üzerinde antimikrobiyal etki gösterdiği; propilamin sübstitüenti taşıyan (4a-6a) ile bütilamin sübstitüenti taşıyan (4b-6b) bileşiklerinin referans antibiyotiklerine kıyasla daha etkili antimikrobiyal aktivite gösterdiği elde edilmiştir. Antioksidan aktivitenin belirlenmesi için (4a-6a) ve (4b-6b) bileşiklerinin DPPH serbest radikalini süpürücü etkisi ile demir şelatlama aktivitesi incelenmiştir ve bileşiklerin kullanılan konsantrasyonlarda (5000-312,5 µM) herhangi bir antioksidan aktiviteye sahip olmadığı tespit edilmiştir. Ames testi yöntemi ile genotoksik aktivitesi incelenen (4a-6a) ve (4b-6b) bileşiklerinin (5000 2500 µM) konsantrasyonlarda herhangi bir genotoksik aktiviteye sahip olmadığı belirlenmiştir. Bileşiklerin plazmit DNA ile etkileşimi agaroz jel elektroforezi ile incelenmiştir. Metronidazol sübstitüe (4c-4d), (5c-5d), (6c-6d) bileşiklerinin DNA’da çift zincir kırığı oluşturarak DNA’ya hasar verdiği, 4d dışındaki tüm bileşiklerin enzim kesimini kısmen veya tamamen engellediği ve DNA üzerindeki A/A, G/G bölgelerinden bağlanmış olabileceği tespit edilmiştir. (4a-6a) ve (4b-6b) bileşiklerinin sitotoksik aktivitesi MTT yöntemi ile belirlenmiştir ve MDA-MB-231 (meme kanseri) ile Vero (epitel) hücre hatları üzerinde (50-3,1 μM) konsantrasyona bağlı olarak sitotoksik etki gösterdiği belirlenmiştir. 5a bileşiğinin ise, sağlıklı hücrelere kıyasla kanser hücreleri üzerindeki sitotoksik etkisinin konsantrasyona bağlı olarak daha fazla arttığı gösterilmiştir (p<0,05).
Anahtar Kelimeler : Fosfazen, antimikrobiyal ve antioksidan aktivite, genotoksisite, plazmit DNA ile etkileşim, sitotoksisite