Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HASAN UĞUR SERDAROĞLU
Danışman: Hatice Bekir
Özet:
Bu araĢtırma, Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı okul öncesi eğitim ortamlarının
kalitesi ile çocukların dil geliĢim düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılmıĢtır. ÇalıĢma
grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılında ġanlıurfa ili Siverek ilçe merkezinde bulunan
12 okul öncesi eğitim kurumu (altı anaokulu ve altı ilkokul) bünyesindeki 30 okul öncesi
eğitim sınıfı ve bu sınıflarda okul öncesi eğitime devam eden 150 çocuk oluĢturmuĢtur.
AraĢtırmada veri toplama aracı olarak, çocuklara ve ebeveynlere yönelik sorular içeren,
“Genel Bilgi Formu”, çocukların dil geliĢim düzeyini ölçmek için “Türkçe Erken Dil
GeliĢimi Testi (TEDĠL)” ve okul öncesi eğitim ortamlarının kalite düzeylerini ölçmek için
“Okul öncesi Eğitim Ortamını Değerlendirme Ölçeği (ECERS)” kullanılmıĢtır. Elde edilen
verilerin analizinde anaokulları ile anasınıflarının kalite düzeyleri ECERS ölçeği alt boyut
ve toplam kalite puanlarının ve çocukların dil geliĢimlerinin TEDĠL ölçeği alıcı, ifade edici
ve sözel dil bileĢke standart puanları için betimsel istatistikler hesaplanmıĢtır. Anaokulu ile
anasınıfları arasında kalite düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık olup olmadığını
belirlemek için “Bağımsız Örneklemler t-Testi” kullanılırken, anaokulları ile anasınıflarına
devam eden çocukların dil geliĢim düzeylerinin çeĢitli değiĢkenlere göre anlamlı bir
farklılık gösterip göstermediği incelemek için “Ġki Yönlü Varyans Analizi (Two-Way
vii
ANOVA)” kullanılmıĢtır. Ġkiden fazla grubun yer aldığı bağımsız değiĢkenlerde, ana
etkinin anlamlı olması durumunda gruplar arasında post-hoc karĢılaĢtırma testi yapmak
için Tukey testinden yararlanılmıĢtır. Anaokulları ve anasınıflarının kalite düzeyleri ile bu
okullarda eğitim gören çocukların dil geliĢim düzeyleri arasındaki iliĢkiyi incelemek için
pearson korelasyon testi uygulanmıĢtır. AraĢtırma sonucunda anaokullarının toplam kalite
düzeyi az yeterli, anasınıflarının ise yetersiz ile az yeterli arasındaki düzeyde olduğu tespit
edilmiĢtir. Ayrıca anaokullarının ECERS ölçeği alt boyutları ve toplam kalite puanında
anasınıflarına göre daha iyi düzeyde olduğu belirlenmiĢtir. Çocukların alıcı, ifade edici ve
sözel dil standart puanlarının ülke normlarına göre ortalama düzeyde olduğu saptanmıĢtır.
Çocukların eğitim gördükleri kurum türü değiĢkeni ile çocukların cinsiyet, kardeĢ sayısı,
doğum sırası, okul öncesi eğitimden yararlanma süresi ve anne-baba öğrenim düzeyi
değiĢkenlerinin alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanları üzerinde ortak etkisinin
olmadığı saptanmıĢtır. DeğiĢkenlere ayrı ayrı bakıldığında ise çocukların kardeĢ sayısı,
anne öğrenim düzeyi, baba öğrenim düzeyi ve okul öncesi eğitimden yararlanma süresi
değiĢkenlerinin alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanları üzerinde anlamlı bir etkisinin
olduğu tespit edilmiĢtir. Cinsiyet ve doğum sırasının ise alıcı, ifade edici ve sözel dil
standart puanları üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıĢtır. Ayrıca kurum
türünün çocukların alıcı, ifade edici ve sözel dil geliĢiminde anaokulları lehine anlamlı
etkisi olduğu belirlenmiĢtir. Anaokullarının kiĢisel bakım rutinleri, mobilya ve görsel
malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor etkinlikler, sosyal geliĢim, yetiĢkin ihtiyaçları
ve toplam kalite puanı ile çocukların alıcı dil geliĢimi arasında pozitif yönde iliĢki, yaratıcı
etkinlikler boyutunda ise anlamlı bir iliĢki olmadığı saptanmıĢtır. Anaokullarının kiĢisel
bakım rutinleri, mobilya ve görsel malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor etkinlikler,
yaratıcı etkinlikler, sosyal geliĢim, yetiĢkin ihtiyaçları ve toplam kalite puanı ile çocukların
ifade edici ve sözel dil geliĢimi arasında pozitif yönde iliĢki bulunmuĢtur. Anasınıflarının
kiĢisel bakım rutinleri, mobilya ve görsel malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor
etkinlikler, yaratıcı etkinlikler, sosyal geliĢim, yetiĢkin ihtiyaçları ve toplam kalite puanı ile
çocukların alıcı, ifade edici ve sözel dil geliĢimi arasında pozitif yönde iliĢki saptanmıĢtır.
Anahtar Kelimeler : Okul öncesinde kalite, anaokulu, anasınıfı, kalite, dil geliĢimi