İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinin yazma öğretimi açısından değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, SINIF EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MURAT AKDAĞ

Danışman: Seyit Ateş

Özet:

Bu çalışmada genel olarak öğretmenlerin Türkçe dersi öğrenme-öğretme sürecinde

öğrencilerin yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik uygulamaları ve düşünceleri

üzerinde durulmuştur. Dördüncü sınıf düzeyinde yazma becerisine yönelik kazanımlar

sebebi ile bu araştırmada, ilköğretim dördüncü sınıf Türkçe dersi öğrenme-öğretme

sürecinde öğretmenlerin yazma öğretimine ayırdıkları zaman ve bu zamanı ne tür yazma

çalışmaları için kullandıklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma

grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında dördüncü sınıfı okutan biri pilot uygulamada

dördü asıl uygulamada yer almak üzere beş sınıf öğretmeni ve 82 pilot uygulamada, 141

asıl uygulama sınıflarında yer almak üzere toplam 223 dördüncü sınıf öğrencisi

oluşturmaktadır. Katılımcı olan öğretmenlerin tamamı Tokat il merkezindeki devlet

okullarında görev yapmaktadırlar. Araştırmaya katılan öğretmenler amaçlı örnekleme

yöntemlerinden ölçüt örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Araştırma nitel yaklaşımla

gerçekleştirilmiş ve durum çalışması deseni benimsenmiştir. Bu araştırma kapsamında veri

toplama sürecinde, sınıf gözlemleri için gözlem formu, katılımcılarla yapılacak görüşmeler

için yarı yapılandırılmış görüşme formu ve öğrencilerden yazı örnekleri toplamak için

metin yazma formları kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz ve ilişkili

örneklemler için t testi kullanılmıştır. Araştırmanın genel sonucu; öğretim sürecinde

vii

öğretmenlerin, öğrencilerin yazma becerilerini geliştirecek yazma çalışmalarına ve

uygulamalarına nitelik ve nicelik olarak yeteri kadar yer vermediğidir. Bu bağlamda

araştırma problemleri temelinde ulaşılan sonuçlar şu şekildedir: Araştırmada;

öğretmenlerin Türkçe dersi öğretim süresince yazma çalışmaları yaptırırken yazma süreci

basamaklarını uygulamadıkları ve yazmaya yeteri kadar zaman ayırmadıkları sonucuna

ulaşılmıştır. Öğretim sürecinde en çok cümle, kelime ve kelime grubu düzeyinde

sonrasında da paragraf ve metin düzeyinde yazma çalışmaları yapıldığı; bu çalışmalarında

büyük bir kısmının ders kitabı etkinliği kapsamında yapıldığı araştırmanın bir başka

sonucudur. Ayrıca sınıflarda paragraf ve metin düzeyinde bilgi verici metin, biyografi, not

alma, dikte, özet çıkarma ve bakarak yazma çalışmalarının yaptırıldığı ancak paragraf

düzeyinde yazılması beklenen çalışmaların cümle düzeyinde kaldığı, metin düzeyinde

yazılması beklenen çalışmaların da ya cümle ya da paragraf düzeyinde kaldığı sonucuna

ulaşılmıştır. Türkçe derslerinde yazma çalışmaları öğretmen yönergeleri ile başlamakta,

sürece dayalı yazma aşamaları takip edilmeksizin öğretmen tarafından yazma anında

biçimsel boyutta verilen geribildirim ve düzeltmelerle devam etmekte, yazılanların

okunmasıyla sonlandırılmaktadır. Süreç boyunca öğretmenler, çoğunlukla yönerge veren

ve değerlendirme yapan bir rol sergilemektedirler. Değerlendirme çalışmaları süreç temelli

değil ürün odaklıdır. Sınıflardaki yazma çalışmaları büyük ölçüde ders kitapları ekseninde

yürütülmekte, öğretmenler tarafından özgün ya da farklı yazma çalışmalarına yer

verilmemektedir. Gözlemlerin gerçekleştirildiği sınıflarda öğrenim gören öğrencilerin

yazılarında içerik ve metin ögeleri bazında bir değişim gözlenmezken öğrenci yazılarının

yazım ve noktalama açısından geliştiği görülmüştür. Biçimsel boyutun ağırlık merkezini

oluşturduğu yazma çalışmaları bu yönde bir gelişime neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler : Yazma, yazma becerisi, yazma öğretimi, Türkçe dersi öğrenmeöğretme

süreci, sınıf içi gözlem