Türkiye ve ABD'de dil-edebiyat öğretimi -karşılaştırmalı bir araştırma-


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Öğrenci: AYŞE DERYA ESKİMEN

Danışman: İSMET ÇETİN

Özet:

Çalışmada amacımız, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri eğitim sistemleri ile dil-edebiyat eğitim anlayışlarını karşılaştırmak; her iki ülkeye ait güçlü ve zayıf yönleri tespit ederek; buna uygun değerlendirmeler yapmak ve öneriler sunmaktır. Çalışma, ülkelerin eğitim sistemlerini, ortaöğretim dil ve edebiyat öğretim programı ve standartlarını, ders kitaplarını, yöntem-teknikler ve sınıf içi uygulamaların karşılaştırılmasını kapsamaktadır. Türkiye ve Amerika'da dil-edebiyat öğretimi ele alınırken, Amerika Birleşik Devletleri'nde Ortak Çekirdek Devlet Standartları (CCSS) adı verilen ulusal standartlar meselesi üzerinde de geniş çaplı olarak durulmuştur. Çünkü standartlara dayalı eğitim, Amerika Birleşik Devletleri eğitim anlayışını da ortaya koymaktadır. Tüm bunların yanısıra, üniversitelerde dil ve edebiyat programlarına yönelik öğretmen eğitimi ve standartları da araştırma kapsamına dâhil edilmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda, Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri program ve standartlarından başlayarak; dil ve edebiyat öğretimine yansıyan pek çok benzerlik ve farklılıklar tespit edilmiştir. Mehmet Kaplan'ın ifade ettiği gibi (1978) yabancı milletler, mukayese yoluyla bize kendimizi daha iyi tanıtmıştır. Bu karşılaştırmadaki temel amaç, elde edilen bilgiler ışığında, karşılaştırılan ülkenin olumlu yanlarından faydalanmaktır. Amerika Birleşik Devletleri'nde dil ve edebiyat eğitimi anlayışı, standartlara dayalıdır. Ancak; bizim tespit ettiğimiz ve anlamlandırdığımız kadarıyla, standartlara ve standart uygulamalarına yönelik tartışmalar da yoğunluktadır. Standartlar, okuma, yazma, konuşma-dinleme ve medya-teknoloji beceri alanlarına yönelik, küresel rekabet odaklıdır. Bu beceri odaklı eğitim anlayışı, gerek ders kitaplarına gerekse dil ve edebiyat dersi Ortak Çekirdek Standartları'na yansıtılmıştır. Dil ve edebiyat standartlarının uygulamada ne kadar etkili olacağı ise zamanla görülecektir. Türkiye'de, Türk Edebiyatı ile Dil-Anlatım programlarında kazanım ve beceri odaklı olduğu tespit edilebilen bir anlayış mevcuttur. 2005 yılında kabul edilen bu yeni eğitim anlayışı, ders kitaplarına ve eğitim-öğretim sürecine fazla yansıtılamamıştır. Gerçekleştirilen birtakım gözden geçirme ve revize çalışmalarının etkililiği zamanla görülecektir. Türkiye'de, standartlara dayalı olmayan, kazanım odaklı; küresel rekabetten ziyade, görev ve millî anlayış odaklı bir yapı hâkimdir. Çalışmada, verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden olan, belge tarama yöntemi/doküman analizi kullanılmıştır. Çalışmada karşılaştırma yöntemi olarak, açıklama, tanımlama, analiz etme gibi çeşitli teknikler kullanıldığı için, kısmen dikey yaklaşım, ağırlıklı olarak da yatay ve tanımlayıcı yaklaşım kullanılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde problem durumu, çalışmanın amacı, önemi, sınırlılık, varsayım ve tanımlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, kavramsal çerçeveye yer verilerek, karşılaştırmalı eğitim ve iki ülkenin eğitim sistemleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde, araştırmanın yöntemi, dördüncü bölümde ise; elde edilen bulgular, karşılaştırmalar yapmak yoluyla yorumlanarak verilmiştir. Sonuç ve öneriler olan beşinci bölümde, çalışmadan elde edilen sonuçlara dair değerlendirme ve önerilere yer verilmiştir.