Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kübra ERGAN
Danışman: Hilal Yıldıran
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Menopoz dönemi kadınların hayatında birçok değişikliğin olduğu, sağlık durumunu etkileyen önemli bir evredir. Bu çalışma menopoz öncesi ve sonrası dönemdeki kadınlarda hedonik açlık ve yeme davranışının incelenmesi amacıyla yaşları 25-57 yıl arası değişen, beden kütle indeksi (BKİ) değerleri 18-40 kg/m2 aralığında olan menopoz öncesi (n:75) ve menopoz sonrası (n:75) sağlıklı kadın bireyler üzerinde yürütülmüştür. Menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda menopoz sonrası 1 5 yılları arasında olanlar ve menopoz öncesi dönemdeki kadınlarda menstrual siklüsü düzenli devam eden doğurganlık çağında olan kadınlar çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışma kapsamında kadınlara demografik özellikler, beslenme alışkanlıkları, Besin Gücü Ölçeği, Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği, Duygusal İştah Anketi, Menopoz Semptomları Değerlendirme Ölçeği (menopoz dönemindeki kadınlar için) ve Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Form içeren anket formu uygulanmış, üç günlük besin tüketim kayıtları alınmış ve enerji yoğunluklu besinlerin tüketim sıklığı formu sorgulanmıştır. Kadınların vücut bileşimi ve antropometrik ölçümleri (vücut ağırlığı (kg), boy uzunluğu (cm), bel çevresi (cm), kalça çevresi (cm)) alınmıştır. Çalışma sonunda menopoz öncesi dönemdeki kadınların yaş ortalaması 36,7±7,20 yıl ve menopoz sonrası dönemdeki kadınların yaş ortalaması ise 49,9±3,74 yıl olarak bulunmuştur (p<0,05). Menopoz durumuna göre grupların BKİ ortalamalarına bakıldığında ise BKİ menopoz öncesi dönemdeki kadınlarda 25,8±4,4 kg/m2 ve menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda 30,1±5,0 kg/m2 olarak saptanmıştır (p<0,05). Menopoz sonrası dönemdeki kadınların vücut ağırlığı (kg), bel çevresi, bel-kalça oranı, bel-boy uzunluğu oranı, vücut yağ oranı (%), yağsız vücut kütlesi (kg) ve kemik kütlesi (kg) menopoz öncesi dönemdeki kadınlardan daha yüksektir (p<0,05). Menopoz öncesi dönemdeki kadınların Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi skoru ortalamaları menopoz sonrası dönemdeki kadınlardan daha yüksek bulunmuştur ve fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Duygusal İştah Anketinden elde edilen tüm puan türlerinin ortalamaları menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda menopoz öncesi dönemdeki kadınlardan daha yüksekken (p<0,05), kadınların yeme bağımlılığı durumlarına bakıldığında gruplar arasındaki fark anlamlı değildir (p>0,05). Menopoz durumuna göre Besin Gücü Ölçeği toplam ve alt faktör puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). Menopoz öncesi dönemdeki kadınlarda besin tadına bakılması alt faktörü ile yağsız vücut kütlesi arasında pozitif yönlü zayıf bir ilişki (r=0,244; p=0,035) bulunmuştur. Menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda besin tadına bakılması alt faktörü ile karbonhidratların enerji eldesindeki oranı arasında negatif yönlü zayıf bir ilişki (r=-0,252; p=0,029) bulunmuştur. Sonuç olarak menopoz öncesi ve sonrası dönemdeki kadınlarda Besin Gücü Ölçeği ve yeme bağımlılığı puanı açısından fark bulunamazken, duygusal iştah puanı açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Menopoz döneminde değişen beslenme alışkanlıklarının izlenmesi bu dönemde kötü beslenmeye bağlı sağlık sorunlarının önlenmesi açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler : Duygusal iştah, Hedonik açlık, Menopoz, Yeme bağımlılığı