Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mustafa Ergül
Danışman: MEHMET KARA
Özet:Bu çalışmada 1988-2009 yılları arasındaki zaman diliminde Türkçe Sözlük'ün 9. Basımındaki alıntı söz varlığına 10. Basımıyla eklenen alıntı söz varlığı yüzeysel yapı ve derin yapı yönüyle incelenmiş kavram oluşturmaya esas etkileri betimlenmeye çalışılarak dilin, dolayısıyla toplumun gelişimi ve değişimine ilişkin bir görüş açısı(perspektif) oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmada Dil ünlü(vokal)znün alofonudur ve kavram zihindeki cümledir anlayışı temelinde alıntı kavramların dile yerleşmesinde etkili unsur olan ses değişiklikleri kalımlık-incelik uyumu yönüyle ele alınmış, Türkiye Türkçesinde kelimelerdeki kalınlık-incelik uyumu ile alıntı kelimelerdeki kalınlık-incelik uyumu kaşılaştırılmıştır. Kalınlık-incelik uyumunun kavram üretimine etkisi sayısal verilerle incelenmiştir. Sesin alofonlarıyla oluşturulan biçimbirimler (anlamlı ses birlikleri) aracılığıyla üretimsel gramerde sonsuz sayıda cümle üretimi aynı zamanda kavram üretimi anlamına gelmektedir. Fonem teorisiyle ortaya konan anlam değiştiren parçalı sesbirimler, parçalarüstü sesbirimler, dönüşüm kuralları(ekleme, çıkartma, değiştirme, düzenleme, birleştirme) ve konuşmadaki beden dili ile oluşturulan kavramlar, dildeki kavram sayısının ölçütü olarak alınmıştır. Çalışmada nitel araştıma yöntemiyle doküman analizi yapılmış, araştırma evrenini Türk Dil Kurmuznun 9. Basım Türkçe Sözlükze 10. basımla eklenen alıntı kavramlar oluşturmuştur. Verilerin analizinde betimleme, analiz, yorumlama yaklaşımı doğrultusunda alıntı söz varlığı yüzeysel ve derin yapı yönüyle incelenmiş sayısal, yapısal ve içerik olarak analiz edilmiştir. Sayısallaştırmada yüzde dağılımı yöntemi uygulanmış, varsayımlar X2 tekniği ile ( teori ile gerçek arasındaki uyum iyiliği) sınanmıştır. Ölçme ve değerlendirmede Türkiye Türkçesindeki bütün Türkçe kelimelerde kalınlık- incelik uyumunun var olduğu var sayılmış, alıntı kavramlar bu ölçüte göre analiz edilmiştir. Alıntı kavramlardan kavram üretimi, basit yapılı bir alıntı kavramdan türetme, birleştirme, anlam yükleme yoluyla elde edilen kavramların çekirdek sözlüğünü basit yapılı alıntı kavramların oluşturması varsayımına dayanmaktadır. Alıntı basit yapılı kavramların tamamının kalınlık-incelik uyumu temelinde Türkçe Sözlükteki % 100zlük değeri ölçüt olarak alınmaktadır. Aynı durum basit yapılı kavramların kalınlık-incelik uyumu temelinde Türkçenin fonetiğine uyum süreleri, uyum hızı olarak alınmaktadır. Türkçe Sözlükteki toplam kavram sayısı temelinde kalımlık-incelik uyumu olan kavramlarla kalınlık-incelik uyumu olmayan kavramlara oranla % 1 oranında daha fazla kavram üretilmiştir. Kalınlık-incelik uyumunun kavram üretimine katkısı 1000 yılda bugünkü Türkçe Sözlüğün tamamındaki söz varlığı sayısıyla eşdeğerdedir. Bir alıntı kavramın kalınlık- incelik uyumu temelinde dile yerleşme süresi 34 yılı bulabilmektedir.