Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Fatih ÇELENK
Danışman: İSMET BAYRAMOĞLU
Özet:Bas boyun yassı hücreli karsinomları dünya çapında önemli bir sağlık problemi, besinci en yaygın kanser türü ve ölüm sebebidir. Bas boyun yassı hücreli karsinomlarının gelisiminde alkol, sigara, beslenme, meslek, viral enfeksiyon ve kötü ağız bakımı gibi belirli risk faktörleri olmasına rağmen, bu hastalığa yol açan mutasyonel olaylardan sorumlu net mekanizma henüz tanımlanamamıstır. Bununla birlikte sayılan risk faktörleri bas boyun kanserlerinin %5-10’unu açıklamamaktadır. Kronik inflamasyonun uzun zamandır pek çok bölgede kanserle iliskisi, tümör olusumunun önemli bir bileseni olduğu bilinmektedir, fakat sorumlu mekanizma tam olarak tanımlanamamıstır. Biyoaktif lipidlerin olusumuna yol açan eikozanoid metabolizmasının kanser olusumuna yol açtuğı bilinmektedir. Siklooksijenaz (COX) ve lipooksijenaz (ALOX) yolaklarının metabolizmasının bas boyun kanserli hastaların tümör dokularında, plazmalarında ve tükrüklerinde arttığı bulunmustur. Ayrıca, arasidonik asit metabolizmasıyla iliskili çesitli enzim ve genlerin farklı ekspresyonları yassı hücreli karsinogeneze katkıda bulunmaktadır. Son dönemlerde, COX enziminin tümör olusumundaki rolü üzerinde durulmaktadır. Bas boyun kanserli hastalarda COX-2’nin asırı eksprese edildiğini gösteren pek çok çalısma mevcuttur. Artan COX-2 seviyeleri karsinogeneze ksenobiyotik metabolizma, apoptosis, immun yanıt ve anjiojenez üzerine olan etkileri yoluyla katkıda bulunur. Lipooksijenazın katalizlediği arasidonik asit metabolizmasının kanser olusumundaki fonksiyonel rolü konusunda yeterli veri mevcuttur. Özellikle ALOX5 ve platelet tip ALOX12 izoenzimleri genel olarak prokarsinojenik kabul edilirler. ALOX12 melanoma, prostat ve epidermal kanserler gibi farklı kanserlerde saptanmıstır. 12-HETE, ALOX12’nin tümör büyümesini ve hareketini düzenleyeci roldeki tek metabolitidir. Fakat 12-HETE’nin bas boyun yassı hücreli karsinomlarındaki rolü tam olarak arastırılmamıstır. Nitrik oksit (NO), nitrik oksit sentaz (NOS) enzimi aracılığı ile Larjinin’inden olusur. NOS’un birbirine yapısal olarak çok benzeyen 3 izoformu bulunmaktadır; Nöronal NOS (nNOS), indüklenebilir NOS (iNOS ), endotelyal NOS (eNOS). nNOS ve eNOS sırasıyla nöronlarda ve endotel hücrelerinde sürekli mevcuttur ve intraselüler Ca2+ yükselmesine ihtiyaç duyarlar. Bu izoformlar esas olarak kalsiyum girisi ile düzenlenir ve kısa zaman periyodunda düsük seviyede NO üretirler. Diğer yandan, iNOS her hücre tipinde sitokinler tarafından indüklenmesi sarttır ve uzun zaman periyodlarında yüksek konsantrasyonlarda NO üretebilirler. Meme, özofagus, barsak, prostat ve bas boyun kanserlerinin dahil olduğu pek çok malign tümörde iNOS’un eksprese edildiği bildirilmektedir. NOS hem tümör olusumuna katkıda bulunup hem de inhibitör etkiye sahip olduğu için, NOS’un tümör biyolojisindeki rolü çok az anlasılabilmistir. Bu çalısmada COX-2, ALOX12 ve iNOS genlerinin bas boyun yassı hücreli karsinomlarında komsu normal dokuyla karsılastırıldığında asırı eksprese edilip edilmediği arastırılmıstır. Yirmi iki hastadan rezeksiyon sırasında kanser dokusu (5x5mm) ve komsu normal mukoza temin edildi. Yassı hücreli karsinom parçaları steril ependorf tüplere yerlestirildi ve hemen sıvı azotta donduruldu. Tüm dokular analiz zamanına kadar -80ºC’de saklandı. COX-2, ALOX12 ve iNOS genlerinin ekspresyon seviyeleri real-time PCR ile saptandı. Tüm hastaların tümör dokularında COX-2 gen ekspresyon miktarında gözlenen yaklasık 11 katlık artısın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlendi (p = 0,001). ALOX12 geninin ekspresyon miktarına bakıldığında tüm tümör dokuları için belirlenen yaklasık 4 katlık artmanın da istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlendi (p = 0,011). Buna karsın iNOS geninin transkripsiyonundaki 2 katlık artısın, tüm tümör dokuları ile sağlıklı kontrol dokuları karsılastırıldığında istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı bulunmustur (p = 0.286) Fakat larenks kanserli hastalarda iNOS geninin ekspresyon miktarının kontrol dokularına kıyasla 3 kat arttığı belirlenmistir (P = 0.041). Bu veriler COX–2 ve ALOX12’nin tüm bas boyun kanserlerindeki potansiyel rolünü göstermektedir. Ayrıca üç enzimin de larenks kanserlerinde potansiyel rolü bulunmaktadır.