Çağdaş mimarlıkta bağlamın yeniden kavramsallaştırılması üzerine eleştirel bakış


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Öğrenci: GÜLŞAH GÜLEÇ

Danışman: ZEYNEP ULUDAĞ

Özet:

Tez, geçmiş ve güncel mimarlık kuramları üzerinden bağlamın kavramsallaştırılmasını ve bağlamsalcılığın çağın özgün söylemi haline gelmesini tartışmaktadır. Bağlama ilişkin kavramlar ve tasarım yöntemlerinin değerlendirilmesi ve belgelenmesi için öncelikle çağdaş mimarlığa bakmak gerekir. Bu kapsamda bağlamın mimari kuram ve pratikteki işlerliği, kavrama dair farklı söylem, öneri ve uygulamalar üzerinden araştırılmıştır. Geç 1970lere dek ‘fiziksel' ve ‘kültürel' olmak üzere iki temel alanda değerlendirilen bağlam tartışmaları, genellikle biçimsel ve tarihsel bir söylem ile geliştirilmiştir. Bu dönemden sonra bağlamın farklı bir yolla ele alınmasını öngören yenilik arayışları başlamıştır. Yeni bağlamsalcılık, ‘fiziksel' ve ‘kültürel' bakış çerçevesindeki bağlam tartışmalarından hareketle kendi mimarlık dilini oluşturmuştur. Bu dil, ‘üçüncü türden' bir bakış olarak çağdaş bağlamsal söylemi ortaya koyar. Tez çalışmasında bu söylem, Zaha Hadid, Steven Holl, Bernard Tschumi, Rem Koolhaas, Peter Eisenman, Jacques Herzog, Pierre de Meuron, Peter Zumthor gibi güncel mimarlarla örneklendirilmiştir. Bu mimarların getirdiği yeni bakış ile genellikle biçimsel açıdan sınırlayıcı, tarihsel açıdan analojik bir mimarlığa işaret etmiş olan bağlamsalcılıkta mimarlık ve yer arasındaki ilişki yeniden tartışmaya açılmıştır. Tezde çağdaş-bağlamsal söylem, bağlamsalcılığı süreklilik, yenilik, gerçeklik ve olay gibi ortak bir kavram grubu ile ele alan Koolhaas, Eisenman, Herzog&de Meuron ve Zumthor aracılığıyla tartışılmaktadır. Bu mimarlar, iç-dış-peyzajyerleşme sınırlarını farklı dönemlere ve disiplinlere ait kavram, araç, yöntem ve imgeler aracılığıyla tanımlayarak bağlamı yeniden kurmuş ve anlamlandırmışlardır. Küresel mimarlığın ürünü olan çalışmaları, geleneksel ve yenilikçi bağlamsalcılığın farkını ortaya koymuş, bağlamı bölgesel ve arkaik değil evrensel ve güncel değerler ile ele alarak bugünün mimarlığını yeniden şekillendirmiştir