Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde Türkiye Türkçesi öğretimi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Öğrenci: BERKER KURT

Danışman: NECATİ DEMİR

Özet:

Bu çalışmanın amacı, Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde Türkiye Türkçesi eğitimi alan lise öğrencilerinin dil becerilerindeki durumlarını ve bu derse ilişkin tutumlarını ortaya koymak, Türkiye Türkçesi eğitiminde karşılaşılan problemleri tespit etmek ve çözüm önerilerinde bulunmaktır. Araştırma, tarama modelinin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Araştırma örneklemi Moldova Cumhuriyeti Gagauz Yeri Özerk Bölgesi Kongaz Süleyman Demirel Moldova-Türk Lisesinde öğrenim gören 149 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada farklı veri toplama yolları izlenmiştir. Öğrencilerden toplanan verilerin analizinde nicel veri analizi teknikleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21.00 paket programı kullanılmış ve dil becerileri ile tutumların analizinde Bağımsız Örneklemler t-Testi, Mann Whitney U Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Kruskal Wallis H Testi ile Tukey ve Tamhane's T2 çoklu karşılaştırma testleri kullanılmıştır. Demografik veriler ve kişisel görüşler doğrultusunda öğrencilerin günlük yaşamda Türkiye Türkçesini çok fazla kullanmadıkları, kullanma durumunda ise, genellikle internetteki haber, müzik, spor ve sosyal paylaşım sitelerini ziyaret ettikleri ve yorum yazdıkları tespit edilmiştir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğrenmelerindeki temel amaç Türkiye'de üniversite eğitimi almaktır. Türkiye hakkında olumlu görüşlere sahip olan Gagauz öğrencilerin tamamına yakını Türkiye'ye gitmek istemektedir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesine bakış açılarının temelini Gagauz Türkçesine olan benzerlik oluşturmaktadır. Öğrenciler, Türkiye Türkçesi dil becerileri arasında en fazla önemi konuşma becerisine vermekte, en fazla zamanı da bu beceriye ayırmaktadır. Öğrencilerin en çok zorlandığı dil becerisi yazma becerisidir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi okuma becerisinde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin aile ve arkadaşlarıyla Gagauz Türkçesiyle iletişim kurmalarının Türkiye Türkçesi okuma becerisini olumlu yönde etkilediği sonucu bir diğer önemli sonuçtur. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisinde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin aile ve arkadaşlarıyla Gagauz Türkçesiyle iletişim kurmalarının Türkiye Türkçesi dinleme becerisini olumlu yönde, Rusça, Moldovaca, Bulgarca ve Ukraynaca ile iletişim kurmalarının ise olumsuz yönde etkilediği gözlenmiştir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi konuşma becerisinin orta düzeyin alt sınırında olduğunu tespit edilmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında öğrencilerin ana diline ait sözcükleri kullanmaları, vurgu ve telaffuz hatası yapmaları, gereksiz duraklamalar yapmaları, genellikle Gagauz Türkçesi söz dizimine göre cümle oluşturmaları, kelime ve cümle tekrarı yapmaları temel nedenlerdir. Sözlü anlatım becerisinde Türkiye Türkçesini günlük yaşamda kullananların kullanmayanlardan; Türkiye'ye giden öğrencilerin gitmeyenlerden daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca aileyle Gagauz Türkçesinde iletişim kurmanın Türkiye Türkçesiyle konuşmayı olumlu yönde etkilediği sonucu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisinde orta düzeyde başarılı oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin bu başarıyı göstermelerinde Gagauz alfabesine ait harf ve karakter kullanmaları; Gagauz Türkçesine ait sözcükler kullanmaları ile imla ve noktalama hataları yapmaları etkili olmuştur. Yazılı anlatım becerisinde Türkiye'ye giden öğrencilerin gitmeyenlerden daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca aileleriyle Gagauz Türkçesinde iletişim kuran öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisinde daha başarılı oldukları tespit edilmiştir. Gagauz öğrencilerin Türkiye Türkçesi dil becerilerindeki durumlarına genel olarak bakıldığında başarı sıralamasının dinleme, okuma, yazma ve konuşma şeklinde oluştuğu görülmektedir. Yani öğrenciler anlama becerilerinde anlatma becerilerine göre daha başarılıdır. Bu sonuçtan hareketle Gagavuz Türkçesiyle Türkiye Türkçesi arasındaki benzerliğin anlama becerilerini olumlu, anlatma becerilerini ise olumsuz etkilediği söylenebilir. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi okuma becerisine ilişkin tutumları, Türkiye ve Gagauz Türkçeleri arasındaki harf ve karakter farklılığının okumayı etkilemediğini, Türkiye Türkçesinin cümle yapısının okumayı nispeten kolaylaştıran bir durum olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisine ilişkin tutumları, Gagauz Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki benzerliğin dinlemeyi olumlu etkilediğini ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi konuşma becerisine ilişkin tutumları, Türkiye Türkçesinin telaffuz, ses olayları ve cümle yapısına uygun konuşmanın zor olmadığını; Gagauz Türkçesi bilmenin Türkiye Türkçesiyle konuşmayı desteklediğini; konuşmadaki temel problemin sözcük dağarcığındaki yetersizlik olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin Türkiye Türkçesi yazma becerisine ilişkin tutumları, Gagauz ve Türkiye Türkçeleri arasındaki harf ve karakter farklılıklarının yazmayı zorlaştırmadığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin materyal, araç ve gereçlere ilişkin tutumları, kullanılan ders ve çalışma kitabının Türkiye Türkçesi öğrenmeyi kolaylaştırdığını; bunların ve diğer materyallerin millî değerler hakkında bilgi sahibi olmayı sağladığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin yöntem ve tekniklere ilişkin tutumları, Türkiye Türkçesi dersinin işleyişinde ders ve çalışma kitabındaki sıranın temel alındığını; kelime öğretimi, dil bilgisi kurallarının öğretimi ve yönergelerin açıklanmasında Gagauz Türkçesi ve Rusçanın kullanıldığını, drama, canlandırma, taklit ve eğitsel oyunlar gibi etkinliklerin fazla kullanılmadığını ortaya koymaktadır.