Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Öğrenci: GAMZE YAVAŞ
Danışman: SUNA ÖMEROĞLU
Özet:Günlük yaşantımızda kimyasal maddeleri evsel ve endüstriyel amaçlarla kullanmaktayız. Toluen ise yaygın olarak endüstride kullanılan berrak, renksiz, uçucu bir organik çözücüdür. Toluen, bu amaçla, sanayide; boyalarda ve boyaları inceltmede, plastik imalatında, mürekkep yapımında, yapıştırıcılarda, temizlik malzemelerinde, benzinde, patlayıcı (TNT) yapımında, sigara üretiminde kullanılmaktadır. Toluenin alımı, bir çok uçucu çözücülerde olduğu gibi inhalasyon ile gerçekleşmektedir. Toluenin yaygın şekilde kullanılması insanların toluene daha uzun süre etkin kalmasına yol açmıştır. Bu durum da beraberinde toluenin vücudumuzda zararlı etkilerini ortaya çıkarmıştır. Toluen in solunmasıyla hücre de önemli hasarlar meydana gelmektedir. Toluen, hücre hasarındaki toksik etkilerini ROS (reaktif oksijen radikalleri) oluşumu ile gösterir. Erkek üreme sisteminde yer alan germ hücreleri ise ROS lara karşı somatik hücrelerden daha duyarlıdır. C vitamini ve E vitamini ise oksidatif stresi iyileştirdiği bilinen antioksidanlardır. Bu çalışmanın amacı kimyasal bir madde olan toluene soluma yoluyla etkin bırakılmış sıçanların testislerinde ve epididimislerinde oluşabilecek yapısal değişikliklere antioksidan özelliği olduğu bilinen C vitamini ile C ve E vitaminlerinin birlikte koruyucu etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda 10 haftalık, 24 adet Wistar albino cinsi erkek sıçanlar kullanıldı. Toluen, 6000 ppm düzeyinde 5 hafta boyunca her gün soluma yoluyla sıçanlara uygulanırken; C vitamini (200 mg/kg) ve E vitamini (200 mg/kg) 5 hafta boyunca her gün intraperitoneal enjeksiyonla uygulandı. Uygulamaların sonunda denekler intramusküler ketamin (45mg/kg) ve ksilazin (5mg/kg) enjeksiyonu ile uyutularak ötenazi gerçekleştirildi. Ötenazi sonrası deneklerin inguinal bölgeleri açılarak testis ve epididimis dokuları alındı. Organların değerlendirilmesi amacıyla dokulara histokimyasal olarak HE ve immunohistokimyasal olarak kaspaz- 9 boyaması yapıldı. Yapılan değerlendirmelerde, toluen uygulaması yapılan grubun testis dokusunda, seminifer tübüllerin uniform şekil ve büyüklüklerini kaybettikleri, seminifer epiteli oluşturan spermatogenik hücre serisinde belirgin nekrozisin olduğu dikkati çekti. İnterstisiyel dokuda ödem, Leydig hücrelerinde kayıp olduğu görüldü. Aynı grupta yapılan Kaspaz-9 boyamasında primer spermatositlerde belirgin olmak üzere tutulumda artış saptandı. Toluen uygulaması yapılan grubun epididimis dokusunda, epitelin apikal yüzeyinde stereosilyalarda kayıp izlenirken, duktus duvarını döşeyen epitelin yer, yer yalancı çok katlı epitelden, prizmatik epitele değişen yapıda olduğu görüldü. Ara bağ dokusunda nekrozis saptandı. Epididimise ait Kaspaz-9 boyamasında epiteli oluşturan hücrelerde immunoreaktivitede artış saptandı. Toluen + C Vitamini uygulaması yapılan grubun testis dokusunda, seminifer tübüllerde nekrozisin, interstisiyel alanda ödemin azalmakla beraber devam ettiği dikkati çekti. Aynı grupta yapılan Kapsaz-9 boyamasında, toluen grubuna göre azalmış immunoreaktivite dikkati çekti. Bu gruba ait epididimis örneklerinde, Kaspaz-9 boyamasında azalmış immunoreaktivite dikkati çekti. Toluen + C Vitamini + E Vitamini uygulanan grupta, testis dokusunda toluen grubuna göre azalmakla beraber spermatojenik hücre kaybının, interstisiyel alandaki ödemin devam ettiği görüldü. Aynı gruba ait Kaspaz-9 boyamasında, tutulumda artış belirgindi. Bu gruba ait epididimis dokusunda stereosilya kaybı dikkakti çekerken, Kaspaz-9 ile immnuoreaktivitede artış saptandı. Çalışmamızın istatistiksel sonuçları değerlendirildiğinde, kontrol grubunun seminifer tübül çapı, Toluen + C vitamini ve Toluen + C vitamini + E vitamini gruplarına göre istatistiksel olarak daha yüksek ve anlamlıydı (p<0.001). Çalışmamızda seminifer tübül duvar kalınlığı değerlendirildiğinde, kontrol grubunun seminifer tübül duvar kalınlığı düzeyi sırasıyla Toluen, Toluen + C Vitamini ve Toluen + C vitamini + E vitamini gruplarına göre istatistiksel olarak daha yüksek ve anlamlıydı ( p<0.001). Toluen + C vitamini ve Toluen + C vitamini + E vitamini gruplarının seminifer tübül duvar kalınlığı düzeyi Toluen grubuna göre istatistiksel olarak daha yüksek ve anlamlıydı (p<0.001). Çalışmamızda, deney gruplarına ait vücut ağırlıkları karşılaştırıldığında, kontrol grubuna ait ortalama vücut ağırlık değeri, Toluen, Toluen + C Vitamini ve Toluen + C vitamini + E vitamini gruplarına göre daha yüksek bulundu. Sonuç olarak, toluen uygulamasının testis dokusunda spermatojenik hücre serilerinde oluşturduğu nekrozis, interstisiyel alandaki ödem ve indirekt Leydig hücre kaybı ile oluşturduğu hasar, C Vitamini ile düzelme göstermiş, ancak C Vitamini + E Vitamini kombinasyonun uygulaması histolojik olarak olumlu değerlendirilmemiştir.