Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Naile Hilal AYDOĞDU
Danışman: Hilal Yıldıran
Özet:
Dünya üzerinde yaşam süresinin uzamasına bağlı olarak menopozda geçirilen sürenin artışı ile postmenopozal semptomlar bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Bu çalışma menopoz semptomlarının en sık yaşandığı erken postmenopozal dönemde Diyet Toplam Antioksidan Kapasite (DTAK) ve Diyet İnflamatuar İndeksi (Dİİ)’nin menopoz semptomları ile ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya Erzurum ilinde yaşayan 46-61 yaş aralığındaki erken postmenopozal dönemde olan 60 kadın birey dahil edilmiştir. Çalışma kapsamında bireylere sosyo-demografik özelliklerini, genel sağlık bilgilerini, genel beslenme alışkanlıklarını, fiziksel aktivite durumlarını ve Menopoz Semptomları Değerlendirme Ölçeği (MSDÖ) ile Kısa Form-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğini içeren bir anket uygulanmış ve bireylerin antropometrik ölçümleri ile vücut bileşimleri alınmıştır. Daha sonra tüm bireylerden üç günlük besin tüketim kayıtları alınarak Dİİ, günlük enerji ve besin ögesi alımları; besin tüketim sıklığı anketi ile de DTAK hesaplanmıştır. Bireylerin yaş ortalaması 53,0 ± 4,0 yıl olup son adet döngüsü üzerinden geçen zaman ortalaması ise 2,5 ± 1,2 yıldır. Üç alt boyutu bulunan (somatik, psikolojik, ürogenital) MSDÖ’den alınan puanların ortalaması 17,1 ± 7,5 olarak bulunmuştur. BKİ’ye göre bireylerin %61,7’si şişman, bel çevresine göre %86,7’si yüksek riskli, bel/kalça oranına göre %70,0’i ve bel/boy oranına göre %96,7’si riskli grupta yer almaktadır. Bireylerin çoğunluğu (%48,3) hafif fiziksel aktivite durumuna sahip olan bireylerdir. Araştırmaya katılan bireylerin Dİİ ortalamaları -2,64 ± 3,05; DTAK ortalamaları ise 11,98±3,59 olarak bulunmuştur. MSDÖ toplam ve somatik alt boyut puanları diyet karbonhidrat ve çözünür posa alımı ile anlamlı olarak artarken; MSDÖ toplam puanı ile yağ alımı arasında negatif yönde korelasyon bulunmuştur. Psikolojik alt boyut karbonhidrat alımı ile pozitif yönde; yağ, çoklu doymamış yağ ve selenyum alımı ile negatif yönde korelasyon göstermiştir. (p<0,05) Ürogenital alt boyut ise enerji ve besin öğeleri ile anlamlı bir korelasyon göstermemiştir. (p>0,05) Dİİ ve MSDÖ toplam skor ve alt boyut çeyreklikleri karşılaştırılmış ancak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0,05). Dİİ ve MSDÖ toplam ve alt boyut puanları arasındaki korelasyona bakılmış ve somatik alt boyut ile psikolojik alt boyut puanları ile Dİİ arasında aynı yönlü ancak anlamlı olmayan bir ilişki bulunmuştur. Ürogenital alt boyut puanları ile MSDÖ toplam puanı ise Dİİ ile negatif ve istatistiksel olarak önemsiz bir ilişki içinde bulunmuştur. (p>0,05) MSDÖ ve DTAK ilişkisine bakıldığında MSDÖ toplam skoru ve ürogenital alt boyut puan ortalamaları en düşük 4. çeyreklikte; psikolojik alt boyut puanı 4.çeyreklikte 1.çeyrekliğe göre daha düşük bulunmuştur ancak aradaki fark istatistiksel olarak anlam bulunmamıştır. (p>0,05) DTAK ve MSDÖ arasındaki korelasyonda ise psikolojik ve ürogenital semptomların DTAK ile negatif bir ilişki içinde olduğu görülmüş ancak bu fark anlamlı bulunmamıştır. Sonuç olarak premenopozal dönemde yeterli ve dengeli beslenme ile postmenopozal dönem semptomları üzerinde olumlu etkiler yaratılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Menopoz, Diyet toplam antioksidan kapasite, Diyet inflamatuar indeks