Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kevser Ateş
Danışman: Bülent Akbaba
Özet:
Araştırma ortaokul 6. ve 7. Sınıf MEB Sosyal Bilgiler ders kitaplarındaki “Kültür ve Miras” öğrenme alanında kadın kahramanların yerini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı çalışmada veriler, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında kullanımda olan 6. ve 7. Sınıf MEB Sosyal Bilgiler ders kitaplarından elde edilmiştir. Elde edilen veriler beş farklı alt probleme göre değerlendirilmiştir. Buna göre kadın karakterlerin sıklık yönünden; hem 6. sınıf hem de 7. sınıf ders kitabında erkek karakterlere oranla daha düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. İçerik ile kadın görsellerinin uyumu yönünden; 6. sınıflarda 2019 ve öncesi yayınlanan ders kitaplarında az da olsa kadın görsellerine yer verilirken, 2020 yılına ait ders kitabında hiçbir kadın görseline yer verilmediği; 7. sınıf ders kitabında ise sekiz adet kadın görselinin yer aldığı ve bu görsellerin ele alınan içerikle de uyumlu olduğu görülmüştür. Buna karşın erkek görselleri ile kıyaslandığında kadın görsel sayısı çok daha azdır. Kadın kahramanlara yüklenen misyon yönünden; 6. sınıf ders kitaplarında altı adet kadın kahraman yer alırken, bu kadın kahramanlara ev hanımı olmaları yönüyle evlenilen kadın misyonu, kız çocuklarına ise kıymetsiz evlat misyonunun yüklendiği; 7. sınıf ders kitaplarında ise dört kadın kahramana yer verilirken, bu kadın kahramanlara annelik, ülkeyi yöneten kadın, yöresel kıyafetli kadın ve araştırmacı-yazarlık misyonu yüklendiği belirlenmiştir. Kadın kahramanların meslekleri
vii
yönünden 6. sınıf ders kitabında yer alan kadın kahramanların mesleklerinin tüccar olduğu belirtilen bir kahraman dışında net olarak verilmediği, 7. sınıf ders kitabında da yazar olduğu belirtilen bir kahraman dışında diğer kadın kahramanların mesleklerine açıkça yer verilmediği belirlenmiştir. Kadın kahramanlar aracılığı ile öğrencilere kazandırılmaya çalışılan değerler yönünden; 6. sınıf ders kitabında kendi milleti dışında biri ile evlenen Çinli prenses aracılığıyla özgürlük değeri, İslamiyet’in gelişi ile kız çocuklarına hak ettikleri değerin verilmesi yönüyle eşitlik değeri, ilk iman eden kişi olan Hatice karakteri ile sevgi, saygı, aile birliğine önem verme ve dayanışma değerleri, peygamber efendimizin annesi olan Amine kahramanı ile sevgi, aile birliğine önem verme değerleri, Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıkan Ayşe kahramanı ile eşitlik ve özgürlük değerleri verilirken; 7. sınıf ders kitabında; padişah ile soru cevap şeklindeki sohbet eden Sara Hatun kahramanı ile eşitlik değeri, görsel kıyafeti sergilenen Rum köylü kadın ve ev giysili Türk kadın kahraman ile estetik değerine vurgu yapıldığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Sosyal bilgiler, kültürel miras, kadın, öğrenme alanı