Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: HATİCE TORAMANLI
Danışman: Abdurrahman Yağmur Toprakli
Özet:
Spor yapılarının sayısı dünyada ve ülkemizde giderek artmaktadır. İleri teknoloji yapım teknikleri, karmaşık strüktürleri ve yüksek insan kapasiteleri ile dikkat çekici olan bu yapıların emniyet tehdidi gibi bir sorunu vardır. Bu karmaşık yapılarda, tarih boyunca, çökme, yangın, patlama veya terör saldırıları görülmüştür. En önemlisi ise barındırdıkları büyük nüfus yoğunluklarıyla, yaralanma veya ölüm ile sonuçlanan izdihamlara neden olabilirler. Bu noktada, bu yapılarda kullanıcı yürüme hızı tahliye etkinliğinde önem kazanmaktadır. Bu çalışmada kapalı spor salonlarının tahliye süreleri üzerinde çalışılmıştır. Spor salonlarının tahliyesinde, kullanıcı yürüme hızlarının tahliye sürelerine etkileri araştırılmıştır. Literatürdeki kullanıcı yürüme hızları üzerinden, spor yapıları için optimum yürüme hızları hesaplanmış ve bu hızların tahliye süreleri ölçülmüştür. Bu çalışma için danışmanın yönlendirmesiyle İstanbul Esenler Kapalı Spor Salonu projesi seçilmiş ve tahliye analizi için Pathfinder programında simülasyon yapılmıştır. Pathfinder, kolaylıkla ulaşılabilen ve tahliye analizi için akademik çalışmayı destekleyen bir programdır. Projedeki sabit koltuk sayısı dikkate alınarak, modele 8828 kullanıcı tanımlanmıştır. Kapalı spor salonunun tahliye sürelerini ölçmek için, programın varsayılan kullanıcı yürüme hızı (1,19 m/s), spor yapılarının kadın-erkek kullanım oranlarına göre literatürden elde edilen yürüme hızı (1,384 m/s) ve gerçek olaylar ve tatbikatlardan elde edilen yürüme hızı (2,5 m/s) olmak üzere üç farklı kullanıcı yürüme hızı belirlenmiştir. Analizler sonucunda en uzun tahliye süresi 10,74 dk. (senaryo1-1,19 m/s yürüme hızı) en kısa tahliye süresi ise 7,14 dk. (senaryo 3-2,5 m/s yürüme hızı) olarak ölçülmüştür. 1,384 m/s yürüme hızına sahip 2. senaryonun tahliye süresi ise 9,14 dk. olarak ölçülmüştür. Ayrıca, 2. Senaryoda, kapalı spor salonunun alt çanak ve üst çanak tahliye süreleri ölçülmüş ve alt çanak tahliye süresinin 2,98 dk., üst çanak tahliye süresinin ise 9,01 dk. olduğu gözlenmiştir. Tezin sonucunda, kapalı spor salonlarında kullanıcı yürüme hızının artmasının tahliye süresini kısalttığı ve tatbikatlarda ve gerçek olaylarda ortaya çıkan tahliye sürelerinin simülasyon sonuçlarından daha kısa olduğu gözlenmiştir. Ayrıca, alt çanak ve üst çanak tahliye sürelerinin aynı olmadığı, üst çanak tahliye süresinin toplam tahliye süresine çok yakın olduğu gözlenmiştir. Son olarak, daha fazla seyirci kapasitesine sahip üst çanakta, merdiven-koridor birleşimlerinin, kuyruk yoğunluklarının ve sıkışmaların, alt çanaktan daha fazla olduğu gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Tahliye analizi, spor yapıları, kullanıcı yürüme hızı, kapalı spor
salonları