Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: PINAR AKYILDIZ
Danışman: YÜKSEL DEDE
Özet:Bu çalışmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematiksel inançlarına göre öğretimsel açıklamalarını incelemektir. Bu bağlamda çalışmada, nitel araştırma desenlerinden çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışmanın durumları olarak farklı inanç kategorilerindeki öğretmen adayları, çalışmanın analiz birimi olarak ise ilgili öğretmen adaylarının öğretimsel açıklamaları ele alınmıştır. Çalışmada iki farklı katılımcı grubuyla çalışılmıştır. İlk grup, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında bir devlet üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Programı’nın son sınıfında öğrenim gören 53 öğretmen adayıdır. İkinci grup ise 2017-2018 eğitim-öğretim yılında yine bir devlet üniversitesinin İlköğretim Matematik Öğretmenliği Programı’nın son sınıfında öğrenim gören 88 öğretmen adayıdır. Çalışma verileri görüş formları, gözlemler, dokümanlar ve görüşmelerle toplanmıştır. İlk katılımcı grubundan elde edilen verilere, anlamsal içerik analizi yapılarak matematiğin ve veri işleme öğrenme alanının doğasına yönelik inanç çerçeveleri geliştirilmiştir. Anlamsal içerik analizi sonuçları ise ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının hem matematiğin hem de veri işleme öğrenme alanının doğasına yönelik inançlarının dört kategoride toplandığını ortaya koymuştur: araç-odaklı, amaç-odaklı, ilerleme-odaklı ve işlev-odaklı inançlar. İkinci katılımcı gruptan toplanan verilere ise yukarıda bahsedilen çerçeveler kullanılarak betimsel analiz yapılmış ve hem matematiğin hem de veri işleme öğrenme alanının doğasına yönelik aynı inanca sahip olduğu düşünülen 9 öğretmen adayı belirlenmiştir. Bu adaylarla sahip oldukları inanç kategorilerini doğrulamak amacıyla birebir yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve bu görüşmelerin analizi sonucunda her bir inanç kategorisinde yer alan birer öğretmen adayı tespit edilmiştir. Çalışmanın son aşamasında ise belirlenen bu 4 öğretmen adayının, Öğretmenlik Uygulaması dersi kapsamındaki dersleri gözlemlenerek yaptıkları öğretimsel açıklamalar incelenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının hazırladıkları ders planları, adaylarla her bir ders sonunda yapılan yapılandırılmamış görüşmeler, araştırmacının alan notları ve 7. sınıf matematik ders vii kitabından elde edilen veriler de gözlem verileriyle birlikte analiz edilerek matematik öğretmeni adaylarının öğretimsel açıklamaları bütüncül bir perspektiften değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, matematik öğretmeni adaylarının sahip oldukları inançlara göre yaptıkları öğretimsel açıklamalar arasında bazı benzerlikler ve farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Örneğin; araç-odaklı inanca sahip öğretmen adayı, daha çok işlemsel anlama düzeyinde kavramın tanımını doğrudan söyleme ve işlemin nasıl uygulanacağını doğrudan söyleme alt kategorilerine dahil olan öğretimsel açıklamalar yaparken ilişkisel anlama düzeyindeki bir kavramın kullanım amacını gerekçesiyle açıklama, işlemin uygulanmasını gerekçesiyle açıklama ve problem çözme stratejilerini kullanma alt kategorisinde yer alan öğretimsel açıklamalarda da bulunmuştur. Amaç-odaklı inanca sahip öğretmen adayı ise daha yoğun şekilde işlemsel anlama düzeyindeki işlemin nasıl uygulanacağını doğrudan söyleme alt kategorisine dahil olan öğretimsel açıklamalar yaparken ilişkisel anlama düzeyindeki işlemin uygulanmasını gerekçesiyle açıklama alt kategorisinde yer alan öğretimsel açıklamalarda da bulunmuştur. İlerleme-odaklı inanca sahip öğretmen adayı ise işlemsel anlama düzeyindeki işlemin nasıl uygulanacağını doğrudan söyleme alt kategorisine dahil olan öğretimsel açıklamalarda bulunsa da ilişkisel anlama düzeyindeki problem çözme stratejilerini kullanma alt kategorisinde yer alan öğretimsel açıklamalar da yapmıştır. Son olarak işlev-odaklı inanca sahip öğretmen adayı da diğer adaylar gibi daha yoğun şekilde işlemsel anlama düzeyindeki işlemin nasıl uygulanacağını doğrudan söyleme alt kategorisine dahil olan öğretimsel açıklamalarda bulunmuştur. Ayrıca şimdiki çalışmada elde edilen inanç çerçevelerinin uluslararası karşılaştırmalı çalışmalara kaynaklık edebileceği ve bu çerçevelerin kullanılarak matematiksel inanç ölçeklerinin geliştirilebileceği de düşünülmektedir. Ek olarak şimdiki çalışmanın ileride öğretimsel açıklamalarla ilgili yapılacak olan çalışmalarda kullanılabilecek ayrıntılı bir kavramsal çerçeve sunması bakımından literatüre önemli bir katkı yapabileceği düşünülmektedir