Travmaya tanıklık etmenin etkilerinin sıçanlarda incelenmesi

Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Öğrenci: AKIN COŞKUN

Danışman: SELÇUK CANDANSAYAR

Özet:

Travmaya tanıklık etmenin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri bilinmektedir. Bu etki bireylerde farklılık göstermektedir. Bunun bir nedeni kurban ve tanık arasındaki sosyal yakınlık olabilir. Çalışmanın amacı, sıçanlarda travmanın kurban ve tanık üzerindeki etkisini ve sosyal bağın önemini araştırmaktır. Deney öncesinde hayvanların saldırgandan kaçınma davranışı test edilmiştir. (D8) Deney grubundaki (n:24) sıçanlar 7 gün boyunca 45 dakika sosyal yenilgiye maruz bırakılmışlardır(D9-15). Tanıklar (n:12) ise izlemişlerdir. Ardından kurban ve tanıklar birlikte kafeslenmişlerdir. Çiftlerin yarısı birbirleri ile kardeş (n:6), yarısı kafes arkadaşıdır. Kontrol grubuna (n:24) işlemler saldırgan olmadan uygulanmıştır. Seanslarının sonunda yem, su, ağırlık kontrolü yapılmış, yeni cisim tanıma testi ile bellek işlevleri, yükseltilmiş artı labirent (EPM) testi ile anksiyete düzeyleri değerlendirilmiştir.(D16-19) Travma ile ilişkili hatırlatıcıya tepkiyi ölçmek için kaçınma davranışı analizi (D20) ve EPM (D20) uygulanmış, plazma kortikosteron ve amigdalada c-fos düzeylerine bakılmıştır. Kurban grupları arasında istatistiksel fark bulunmamıştır. Deney tanık grubunda bellek işlevlerinde bozulma ve kortikosteron düzeylerinde artış saptanmıştır. Kardeş olan tanıkların anksiyete düzeyleri yüksek izlenmiştir. Yöntemsel sorunlar ya da travmaya yanıtta farklılıklar nedeniyle deney kurban grubunda travmatik etki oluşturulamadığı izlenmiştir. Etkilenen hayvan sayısının, kurban grubunda travma sonrası kardeşi ile birlikte kafeslenenlerde az olduğu izlenmiştir. Bu sosyal bağın kurbanlarda etkilenmeyi azalttığını göstermektedir. Yalnızca ağır davranışsal yanıt gösteren kurbanlar analize dahil edildiğinde deney grubunda yem tüketiminde, adrenal ağırlığında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Seanslardan önce saldırganın uygunluğunun test edilmemesi, aynı saldırganın kullanılması, deney süresinin uzunluğu ve hayvan sayısının yetersizliği temel kısıtlılıklardandır. Bu çalışma, sosyal bağın kurbanın travmadan etkilenme oranını değiştireceğini göstermektedir. Belirtilen kısıtlılıkların aşılarak yürütülecek gelecek çalışmalar bu konudaki bilgilerin artmasını sağlayacaktır.