Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Buse ÖZER
Danışman: Özge Yalçıner Ercoşkun
Özet:
Taşkınlar artan kentleşme ile dünyada en fazla can ve mal kaybına neden olan doğa kaynaklı afetlerden biridir. Son on yılda İstanbul ili Esenyurt ilçesinin bir bölümünü kapsayan Haramidere Havzası'nda bir dizi taşkın meydana gelmiştir. Bu taşkınlar mevcut taşkın riskine işaret etmektedir. Yapılaşma yoğunluğu bakımından hızlı nüfus artışı ile şehir planlamasının karşılıklı etkileşimi nedeniyle yoğun kentleşme meydana gelmiştir. Bunlarla birlikte bu bölgedeki yoğun kentleşme taşkın risklerini artırmaktadır. Bu nedenlerle Esenyurt İlçesi içerisinde yer alan Haramidere Havzası incelemeye değer görülmüştür. Bu tezin amacı, çalışma alanındaki mekânsal ve zamansal değişimlerin dikkate alınarak kentleşmenin taşkın riskleri üzerindeki tarihsel etkilerinin ortaya konulmasıdır. Kentleşmenin taşkın riski üzerindeki etkileri için bina izlerinin tespit edilmesi esastır. Bu işlem için NDVI (Normalized Difference Vegetation Index), NDBI (Normalized Difference Building Index) ve BU (Built up Index) sırasıyla çalışma aralığı ve yüksek spektral çözünürlüğü nedeniyle Landsat-8 uydu verileri aracılığıyla incelenmiştir. Bu sayede risk hesaplamaları için yapıların tarihsel arka planları (inşaatın başlangıcı) ortaya çıkarılmıştır. Bina geçmiş durum analizi sonucunda kentleşme oranının 2016, 2017 ve 2021 yıllarında aniden arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Taşkın riskinin hesaplanmasında 2014 yılında 100 yıllık tekerrür aralığı için oluşturulan taşkın alanları ve derinlikleri kullanılmıştır. Ayrıca ekonomik zarar, taşkından etkilenen nüfus ve derinlik-hasar fonksiyonu da risk analizlerinde dikkate alınmıştır. Analiz sonuçları normalize edilerek bir araya getirilmiş ve bina özelinde toplam taşkın riskine ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre 2014 yılından 2022 yılına kadar yaşanan şehirleşme etkisi ile taşkından etkilenen nüfusun %32,9, taşkın yaşanması durumunda oluşacak ekonomik zararın %22,3 ve toplam taşkın riskinin %13,6 arttığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler : Taşkın riski, kentleşme, bina geçmiş durum analizi, uzaktan algılama, GIS, Bibliyometrik Analiz, İstanbul, Esenyurt, Haramidere