Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Funda DEDE
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Araştırma da Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan yorgan örnekleri renk, komposizyon, kullanılan teknik ve kalitesi açısından incelenmiştir. Yorgan ustaları ile görüşülmüş kişisel ve meslek ile ilgili bilgileri anket uygulanarak öğrenilip yorumlanmıştır. Bu araştırma üreticilere ve bu konu hakkında araştırma yapacak kişilere kaynak oluşturmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada random sistemine göre seçilen Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan 80 adet yorgan işyeri sahibine anket uygulanmış ve örnek alınmasına izin veren 30 işyerinden 73 adet yorgan kullanılan malzeme, boyut, teknik, renk, kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir. Yorgan ustalarına uygulanan anket sonuçları tablolar halinde sunulmuştur. Araştırmanın kavramsal çerçevesi Bölüm II'de literatür taramalarından elde edilen veriler ışığında derlenmiştir. Günümüzde yorgancılık sanatı geleneksel işlevselliğini devam ettirmektedir. Geleneksel olarak yorganın kullanım alanları dört gruba ayrılmaktadır. Loğusa yorganı, Kız çeyizlerinde yorgan, Gelin yorganı, Sünnet Yorganı Evlenen kızlar için çeyiz olarak, sünnet olacak çocuklar için sünnet yatağı için, loğusa kadınlara yatak hazırlarken yüklüklerimizde sakladığımız ipek yorganlarımızı kullanmaktan vazgeçmemekteyiz. Ancak bu durum yorgancılık sanatını geliştirmeye ve işlevselliğini arttırmaya yetmemektedir. Yorgan sanatının kaybolmasını engellemek işlevselliğini arttırmanın yollarını bulmak gerekmektedir. Gelişen teknolojiyle hazır yorganların kullanılmaya başlanması yorgancılık mesleğine büyük zarar vermiştir. Elyaf yorganların ucuz ve kolay temizlenmesi talebi arttırmış, yün ya da pamuk yorganın maliyetinin yüksek bakımının zor olması yüzünden tercih edilmemektedir. Ancak hazır yorganlar sağlık yönünden büyük zararlar vermektedir. Bu konuda halk bilinçlendirilmelidir. Geçmişte yorgan ustaları yorgana duygularını, düşüncelerini, resme çevirir ve yorgan üzerinde bir ressamın fırça kullanması gibi iğne iplik kullanarak yorgan işlenirdi. Ancak günümüzde bu görevi yorgan desinatörleri üstlenmiştir. Yorgancılar kendi duygu ve düşüncelerini işlemek yerine kalıpları hazır bulunan motifleri işlemeye başlamışlardır. Yorgan ustalarının %80'i motifi belirlerken katalog kullanmaktadır. Çift kişilik yorgan türü en çok talep edilen yorgan çeşididir. Çift kişilik yorganın boyutları en 1.85 cm 2.00 cm, boy 2.15 cm 2.25 cm arasındadır. Yorgan yüzü olarak tercih edilen kumaş türü ipek saten ve daha sonra deri satendir. Ankara merkez ilçelerinde dolgu malzemesi olarak %80 yün ve %14 pamuk kullanılmaktadır. Yorgan astarlamada ise en çok tercih edilen 42-46 tel beyaz astar kullanılmaktadır. Ankara ilçelerinde bulunan yorgancılar yorgan yapımında kalitesinden dolayı koza pamuğunu tercih etmektedirler. Kullanılan pamuk miktarı çift kişilik yorganda 3.00 kg-3.50kg arasındadır. Tek kişilik yorganda 2.50 kg-3.00kg arasında ve çocuk yorganında 1.25kg-1.50kg arasındadır. Yorgan yapımında pamuk dağılımını yorgan çubuğunu kullanarak yapmaktadırlar. Bu işlem tamamen yorgancının ustalığına kalmış bir aşamadır. Yorgan işlemede en çok tercih edilen bezeme şekli bitkisel bezeme ve geometrik bezemelerdir. Yorgan ücretlerini belirleyen en önemli unsur örneğin zorluğudur. Yapılan incelemede bitkisel motif olarak kabak çiçeği, geometrik motif olarak yelpaze en çok talep edilen motiflerdir. Yorgan yapımında iki çeşit teknik kullanılmaktadır. Bunlar düz dikiş ve baskı tekniğidir. Bilgi formlarında incelenen yorgan örneklerinin %95'inde düz dikiş ve baskı tekniği birlikte kullanılmıştır. %5'inde düz dikiş kullanılmıştır. Düz dikiş tekniği yorgan yüzeyinde çizgileri belirlemek için kullanılan dikiş tekniğidir. Baskı tekniği ise desenin aralarını doldurmak için kullanılır. Böylece desenin kabarık durmasını sağlar. Baskı tekniği çok sık ya da geniş olarak kullanılabilir. İğne hareketleri buna göre belirlenir. Yorgancılar işyeri tanıtımı için ayrı bir gelir ayırmamaktadır. Yapılan işçiliğin işyeri tanıtımında önemli olduğu görüşünü savunmaktadır. Bu yüzden işyeri sahipleri kiracı olmasına rağmen yer değişikliği yapmamaya özen göstermektedir. Yorgancılık mesleğinin bugünkü durumuna bir örneklem inceleme olan Ankara ili ve ilçelerinde yapılmakta olan yorgancılık sanatı hala geleneksel anlamda yaşamımızdaki sosyal yönünü ve geleneksel kullanım özelliğini korumaktadır.