Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: FATMA PINAR GÖKSAL
Danışman: FULYA ALTIPARMAK BAYKOÇ
Özet:Çetin rekabet koşullarıyla başaçıkabilmek için, firmalar dağıtım ağlarının etkin tasarımını gerçekleştirmek zorundadır. Dağıtım ve ulaştırma sistemlerinde operasyonel seviyede karşılaşılan, temel problemlerden birisi "Araç Rotalama Problemi" (ARP)'dir. ARP, kapasite kısıtına sahip özdeş araçlara ait rotaların, toplam rotalama maliyeti enküçük olacak şekilde belirlenmesi problemidir. Bilinçli tüketim, artan geri-dönüşüm ihtiyacı, değişen yasal ve çevresel koşullar sonucu, dağıtımın yanında toplama faaliyetleri de lojistiğin önemli bir unsuru haline gelmiştir. Dağıtım ve toplama işlemlerinin eşzamanlı olarak aynı araçla yapılması ekonomik açıdan büyük yarar sağlamaktadır. Bu tezde, Tersine Lojistik sistemlerinde pek çok gerçek hayat uygulamasına sahip, "Eşzamanlı Topla-Dağıt Araç Rotalama Problemi" (ETDARP) üzerinde çalışılmıştır. Gerçek hayat lojistik uygulamalarının çoğu birden fazla amaca sahip olmasına rağmen, literatürdeki çok amaçlı yaklaşımların sayısı oldukça azdır. Bu çalışma; hem toplam maliyetin, hem de araçların katettikleri mesafeler arasındaki dengesizliğin enküçüklendiği "Çok-Amaçlı ETDARP"(ÇA-ETDARP)'ni ele aldığı için, literatürü tamamlamaktadır. Rota uzunluklarının dengelenmesi, rotalama faaliyetlerinde adaleti sağlaması nedeniyle, lojistikte tur maliyetlerinden sonra ençok dikkate alınan amaçlardan birisidir. Tez kapsamında ÇA-ETDARP, önce klasik Çok Amaçlı Eniyileme (ÇAE) yöntemlerinden birisi olarak bilinen Ardışık Hedef Programlama (HP) ile modellenmiştir. Problemin NP-Zor yapısından dolayı, modelin çözümü için Genetik Algoritma (GA)'ya dayalı bir yaklaşım önerilmiştir. Ardından, Pareto-eniyi çözüm kümesini elde etmek için Yerel Arama (YA) algoritmasını kullanan çok amaçlı bir GA geliştirilmiştir. GA'ların etkinliğini değerlendirmek üzere bir dizi deneme yapılmıştır. Son olarak, karar vericinin çok sayıdaki Pareto-eniyi çözüm arasından bir tercih yapmasını kolaylaştırmak için "Pareto Sonrası Analiz" (PSA) yapılmıştır.