Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: HATİCE KILINÇ
Danışman: NECATİ CEMALOĞLU
Özet:Bu araştırmanın amacı; kadın okul yöneticilerinin liderlik stillerini saptamak ve liderlik davranışlarının ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri analiz etmektir. Araştırmada nicel ve nitel analiz yöntemleri birlikte kullanıldığı için karma yöntem kullanılmıştır. Araştırma evrenini Ankara ili Çankaya ilçesinde okul yöneticisi kadın olan okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem alınmamış, sayma yöntemi ile tüm evrene doğrudan ulaşılmıştır. Kadın okul yöneticilerinin liderlik stillerini saptamak amacıyla okullarda görev yapan öğretmenlere Avolio ve Bass (1995)'ın geliştirdiği Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (ÇFLÖ) uygulanmıştır. Araştırmanın nitel bölümü için ise araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. On kadın okul yöneticisine, sekiz görüşme sorusu yöneltilmiştir. Araştırmacı tarafından ayrıca bu on kadın okul yöneticisine Yılmaz, Gençer, ve Aydemir (2011) tarafından geliştirilen Dokuz Faktörlü Kişilik Envanteri uygulanmıştır. Araştırmanın nicel veri analizinde ortalama ve frekans hesaplaması yapılmış, Kişilik Envanteri analizi sonucunda on kadın okul yöneticisinin dokuz tip kişilik özelliklerinden hangisine sahip oldukları saptanmış, nitel görüşme dökümlerinin tema ve kodları çıkartılmıştır. Araştırma bulgularına bakıldığında, kadın okul yöneticilerinin öğretmen algılarına göre, dönüşümcü liderlik davranışı gösterdikleri saptanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin demografik özelliklerine göre kadın okul yöneticilerinin liderlik stillerine yönelik görüşlerinde anlamlı farklılık bulunup bulunmadığına bakıldığında; kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre kadın okul yöneticilerinin idealleştirilmiş etki (davranış), telkinle güdüleme ve bireysel destek davranışını daha çok gösterdiklerini, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre kadın okul yöneticilerinin daha çok istisnalarla yönetim (pasif) davranışını gösterdiklerini, 21-30 yaş arasındaki öğretmenlerin orta yaşın üzerindeki öğretmenlere nazaran kadın okul yöneticilerinin daha çok bireysel destek davranışı gösterdiklerini, meslekte 31 ve üstü yıl tecrübeye sahip öğretmenlerin daha genç öğretmenlere nazaran daha çok idealleştirilmiş etki (davranış) gösterdiklerini, mesleğin 21-30 yılları arasındaki öğretmenlerin daha genç öğretmenlere nazaran kadın okul yöneticilerinin daha çok istisnalarla yönetim (pasif) davranışını gösterdiklerini düşündükleri saptanmıştır. Kadın okul yöneticilerinin kişilik özellikleri hakkında saptanan sonuç, bu yöneticilerin ağırlıklı olarak idealistlik, iyimserlik, kurallara uymak, sabır gibi (tip 1 ve tip 9) özellikler gösterdikleri, nadiren içe dönük, soğuk, mesafeli, kıskanç gibi (tip 4, tip 5 ve tip 6) özellikler gösterdikleridir. Kadın okul yöneticilerinin liderlik davranışları hakkındaki görüşleri doğrultusunda, liderlik davranışlarını etkileyen faktörler saptanmıştır. Kadın yöneticiler verdikleri cevaplarla kendilerini lider yapan faktörleri; içsel (cinsiyet ve kişilik) ve dışsal faktörler (aile, eğitim ve roller) olarak iki ana grupta toplamışlardır. Kadın yöneticilere göre cinsiyet, kişilik, aile, eğitim ve rolleri liderlik davranışlarının oluşmasında ayrı ayrı etken olan faktörler olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, kadın okul yöneticilerinin görüşme sorularına verdikleri cevaplar dönüşümcü liderliğin boyutları ile de eşleşmiştir. Kadın okul yöneticileri; yönetici olacak kadınlara insan ilişkileri konusunda; sosyal ilişkilerini sağlamlaştırmaları, iletişime önem vermeleri, empati kurmaları hakkında önerilerini sıralamışlardır. Ayrıca göreve yönelik ve entelektüel donanım sahibi olmalarını önermişlerdir. Son olarak kararlara katılımı sağlamalarını, öğretmenler ile ortak karar almalarını ifade etmişlerdir.