Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif Öznur TOKGÖZ
Danışman: Alev Çetin
Özet:
Bu çalışmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin fen akademik başarılarına diğer derslerin ve bazı duyuşsal değişkenlerin etkisini araştırmaktır. Çalışmada araştırma modeli olarak ilişkisel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma 1403 ortaokul öğrencisi ile yürütülmüş ve üç aşamada gerçekleşmiştir. Çalışmanın birinci aşamasında her bir sınıf kademesinde yer alan öğrencilerin fen akademik başarısına, diğer disiplinlerin (Türkçe, matematik, sosyal bilgiler ve İngilizce) etkisi incelenmiştir. Çalışma sonunda dört disiplininde fen akademik başarısının anlamlı bir yordayıcı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Her bir sınıf kademesi için çoklu regresyon analizi yapılarak fen akademik başarısının diğer disiplinlerle olan ilişkisine dair matematiksel formüller oluşturulmuştur. Çalışmanın ikinci aşamasında yedi ayrı duyuşsal değişken ölçeği (okul tükenmişliği, okula yönelik tutum, EPOCH iyi oluş, öğretmene güven, algılanan öz düzenleme, akademik motivasyon ve okula yabancılaşma) 1403 öğrenciye uygulanmıştır. Her bir duyuşsal değişkene ait alt boyutların, her sınıf kademesinde (5., 6., 7. ve 8. sınıf) fen akademik başarısına olan yordama etkisine bakılarak en yüksek korelasyonu veren alt boyuttan başlayarak kademeli regresyon analizi yapılmış ve modeller oluşturulmuştur. Oluşturulan modeller matematiksel olarak formülleştirilmiştir. Araştırma sonucunda ilk duyuşsal değişken olan okul tükenmişliğinin alt boyutlarının, her bir sınıf kademesinde okuyan öğrencilerin fen akademik başarısını yordama etkisi sırasıyla %16 (5.sınıf), %11 (6. sınıf), %17 (7. sınıf) ve %9 (8. sınıf) olarak bulunmuştur. İkinci olarak okula yönelik tutumun fen akademik başarısını yordama etkisine bakılmıştır. Çalışma sonunda okula yönelik tutumun hiçbir sınıf kademesinde fen akademik başarısının doğrudan anlamlı bir yordayıcısı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Üçüncü olarak pozitif psikolojide yer alan iyi oluş kavramının (EPOCH iyi oluş) fen akademik başarısına olan etkisine bakılmıştır. İyi oluş kavramına ait alt boyutların fen akademik başarısını yordama etkisi sırasıyla %8 (5.sınıf), %8 (6. sınıf), %5 (7. sınıf) ve %2 (8. sınıf) olarak bulunmuştur. Dördüncü olarak öğretmene güven faktörünün fen akademik başarısına olan etkisi incelenmiş ve çalışma sonucunda 5. ve 6. sınıflarda öğretmene güven, fen akademik başarısının %3’ünü açıklamış ancak 7. ve 8. sınıflarda fen akademik başarısında anlamlı bir yordayıcı olmamıştır. Beşinci olarak algılanan öz-düzenlemenin alt boyutlarının fen akademik başarısına olan yordama etkisi incelenmiş ve bu etkinin %6 (5.sınıf), %8 (6. sınıf), %14 (7. sınıf) ve %12 (8. sınıf) olduğu belirlenmiştir. Altıncı olarak akademik motivasyon durumuna ait alt boyutların fen akademik başarısını yordama etkisine bakılmış ve bu etkinin sırasıyla %5 (5.sınıf), %5 (6. sınıf), %5 (7. sınıf) ve %4 (8. sınıf) olduğu belirlenmiştir. Son olarak okula yabancılaşma durumuna ait alt boyutların fen akademik başarısını yordama etkisi ele alınmıştır. Çalışma sonunda okula yabancılaşmanın fen akademik başarısına olan yordama etkisi sırasıyla %4 (5.sınıf), %2 (6. sınıf), etkisi yok (7. sınıf) ve %2 (8. sınıf) olarak belirlenmiştir. Çalışmanın üçüncü aşamasında ise fen akademik başarısını doğrudan etkilemeyen ya da çok düşük düzeyde etkileyen duyuşsal değişkenlerin (okula yönelik tutum, öğretmene güven ve okula yabancılaşma) okul tükenmişliği üzerinden fen akademik başarısına olan dolaylı etkileri ele alınmıştır. Çalışma sonucunda tüm sınıf kademelerinde okul tükenmişliği ile okula yabancılaşma arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu ve okula yabancılaşma durumunun okul tükenmişliğinin %22’sini (5. sınıf), %23’ünü (6. sınıf), %26’sını (7. sınıf) ve %23’ünü (8. sınıf) açıkladığı görülmüştür. Okul tükenmişliği ile öğretmene güven arasında düşük düzeyde negatif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğu ve öğretmene güven durumunun okul tükenmişliğinin %6’sını (5. sınıf), %5’ini (6. sınıf), %5’ini (7. sınıf) ve %7’sini (8. sınıf) açıkladığı görülmüştür. Son olarak okul tükenmişliği ile okula yönelik tutum arasında negatif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Okula yönelik tutum, okul tükenmişliğinin %13’ünü (5. sınıf), %9’unu (6. sınıf), %12’sini (7. sınıf) ve %11’ini (8. sınıf) açıklamaktadır. Çalışma verilerine göre fen akademik başarısını doğrudan etkilemeyen ya da çok az etki gösteren bu üç faktörün okul tükenmişliği üzerinden fen akademik başarısına dolaylı bir etkisinin söz konusu olduğu ifade edilebilir. Çalışma sonucunda elde edilen veriler, duyuşsal değişkenlerin ve diğer derslerin fen akademik başarısını doğrudan veya dolaylı olarak etkilediği yönündedir. Çalışma verileri, akademik başarının önem arz ettiği günümüzde öğrencilerin akademik başarılarını arttırmaya yönelik çalışmalarda; ebeveynler, öğretmenler ve okul idarecileri tarafından öğrencilerin sahip oldukları duyuşsal değişkenlere yönelik gerekli önemin verilmesini ve bu yönde çalışmalarını gerekli kılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Fen akademik başarı, okul tükenmişliği, okula yönelik tutum, EPOCH iyi oluş, öğretmene güven, algılanan öz düzenleme, akademik motivasyon, okula yabancılaşma.