Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLŞEN ORAN
Danışman: Serap Demiriz
Özet:
Çocuk kitapları ileti sunma, değer aşılama, bakış açısı geliştirme, hayal evrenini genişletme,
karakter gelişimine katkı sunma gibi görevler üstlenir. Okul öncesi dönemde kazandırılan
doğa farkındalığı ve çevre bilincinin ileriki yıllarda da çocuğun çevreye karşı olumlu tutum
geliştirmesinde önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Doğa ve çevre temalarını temel alan
bir programın amaçlarına ulaşmasında çocuk kitaplarında yer alan metinlerin ve görsel
unsurların büyük etkisi vardır. Bu metinlerle çocukları buluşturmak, öğrenilenlerin
içselleşmesini ve kalıcılığın oluşmasını sağlamada etkili olacaktır. Bu çalışmada 4-6 yaşa
yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan doğa ile ilgili iletileri, doğacı zekâ alanı
özelliklerine göre inceleme amaçlanmıştır. Araştırmada var olan bir durumu ortaya koymak
amaçlandığı için betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma kapsamında 2018-2019
eğitim öğretim yılında Türkiye’nin beş farklı ilindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev
yapan toplam 50 öğretmene kartopu örnekleme tekniği ile ulaşılmıştır. Öğretmenlerden
sınıflarında bulunan çocuklara en sık okuduğu çocuk kitaplarından 5 tanesinin isimlerini
yazmaları istenmiştir. İletilen 250 kitap içerisinden kırk iki (42) adet kitap isminin
tekrarlandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte 4-6 yaş dönemine uygun olmayan ve basımı
olmadığı için temin edilemeyen yirmi üç (23) adet kitap olduğu belirlenmiştir. Bu sebeplerle
toplam altmış beş (65) adet kitabın elenmesiyle kalan 4-6 yaş dönemine hitap eden yüz
seksen beş (185) adet resimli çocuk kitabı araştırmanın çalışma materyalini oluşturmuştur.
Çalışmada Canbay’ın (2011) “Kitap İçerik İnceleme Formu” temel alınmıştır. Çocuk
kitaplarının incelenmesi sırasında kitap içerik inceleme formundaki maddelere eklemeler
yapılarak ve işlevsel olmayan maddeler çıkarılarak dört alan uzmanının görüşleri
doğrultusunda kitap içerik inceleme formuna son şekli verilmiştir. Çalışmaya dâhil edilen
185 adet kitap, doğacı zekâ alanı kitap içerik inceleme formuna göre; “Sınıflandırma”,
“Doğa Sevgisi” ve Farkında Olma” şeklinde üç farklı boyutta incelenmiştir. İnceleme
vii
sonucuna göre en fazla bulguya sırasıyla; “Sınıflandırma”, “Doğa Sevgisi” ve “Farkında
Olma” boyutlarında rastlanmıştır. İncelenen kitaplarda farkında olma boyutunda daha az
örneğin yer aldığı belirlenmiştir. Buna karşın en az tekrar eden özelliğin, “doğa sevgisi”
boyutundaki “Doğa ile ilgili kitaplara ve dergilere ilgi duyar” maddesi olduğu tespit
edilmiştir. Araştırmada doğacı zekâ alanı özelliklerinin her bir kitapta ne kadar yer
verildiğini belirleme de amaçlanmıştır. İncelenen kitaplarda doğacı zekâ alanının pek çok
özelliğine uygun örnekler bulunduğu için bu kitaplara eğitimde yer verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler : doğacı zekâ, 4-6 yaş, resimli çocuk kitapları