Uygulamalı Halk Bilimi Ve Etnobotanik Bağlamında Kastamonu Bitkileri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Gülşah Halıcı

Danışman: ALİ YAKICI

Özet:

İnsanlığın yüzyıllardır bitki ile olan ilişkisi zamanla çeşitlenerek, yeni uygulamalar kazanarak kuşaktan kuşağa aktarılarak botanik kültürü oluşmuştur ve Kastamonu il merkezi ve ilçelerinde hangi bitkilerden yararlanabileceğinin tespiti yani geleneksel botanik uygulamalarının incelenmesi etnobotanik çalışmalar doğrultusunda belirlenebilecektir. Bu çalışmada, Kastamonu ili ve ilçelerindeki bitkilerin etnobotanik özelliklerinin envanterinin çıkarılmasına, uygulama alanlarının tespitine, kültür ekonomisine katkısının belirlenmesine ve bu bitkilerin kullanımlarına ilişkin bilgilerin ayrıntılarıyla araştırılarak belgelenmesine çalışılmıştır. Somut Olmayan Kültürel Miras'ın Korunması Sözleşmesi (SOKÜM), kültürel mirasın sürdürülebilirliğini koruma ile güvence altına almıştır. Bu bağlamda çalışmamızda öncelikle SOKÜM alanları olarak belirlenen; Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı işlevi gören dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar, gösteri sanatları, toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler, doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar, el sanatları geleneği başlıklarında bitkilerin kullanım alanları ve bitki uygulamalarının yapılışı konusunda bilgi verilmiştir. Her kültürde, her dilde bitkilere adlar verilmekte ve böylece bitki adları hazineleri oluşmaktadır. Kastamonu ilinde tespit edilen bitki adları Kastamonu ağzında bitki adı, Anadolu ağızlarında bitki adı ve bilimsel ad formuyla listelendirilip bu adlandırmaların halk arasında nasıl yapıldığından bahsedilmiştir. Bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişim her tür bireysel ve toplumsal yaşamı etkilediği gibi Türkiye'nin somut olmayan kültür miraslarından biri olan geleneksel botaniği de etkilemiştir."Kentte Geleneksel Botanik", Kültür Ekonomisi ve Geleneksel Botanik", "Geleneksel Botaniğin Korunması" başlıklarından hareketle bitkilerin uygulamalı halk bilimi kapsamında işlevsel çözümleme konusuna değinilmiştir. Bu çalışmanın araştırma bölgesi Kastamonu merkez, Kastamonu'nun on dokuz ilçesi ve buralara bağlı olan seçilmiş köylerdir. Çalışma için, kaynak taraması ve alan araştırması (derleme) yapılarak veri toplanmıştır. Hazırlanan görüşme formundaki sorular kaynak kişilere sorulmuş ve bu sorulara verilen cevaplar çalışmanın büyük kısmını oluşturmuştur.