Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FİLİZ KANSU ÇELİK
Danışman: Osman Çaydere
Özet:
Bu araştırmanın amacı Bilim ve Sanat Merkezinde öğrenim görmekte olan üstün zekâlı ve
özel yetenekli öğrencilerin görsel sanatlar eğitimine yönelik bir farklılaştırma yaklaşımı
geliştirmektir. Geliştirilmiş olan farklılaştırma yaklaşımı, öğrencilerin yaratıcılıklarının
üzerindeki etkisi incelenerek değerlendirilmiştir.Çalışmanın, üstün zekâlı öğrencilerin
görsel sanatlar dersindeki potansiyellerini en iyi derecede kullanabilmelerine imkan
sağladığı düşünülmektedir. Araştırma, öğrencilerin farklı ve yaratıcı düşünme becerilerini
geliştirerek, üstün yetenekli/ zekâlı öğrencilerin yaratıcılıkları üzerindeki etkisi açısından
önemlidir. Ayrıca araştırma, geliştirilmiş farklılaştırma yaklaşımının dünyada uygulanan
bir model çerçevesinde işlenen derslerle de karşılaştırılarak etkililiğinin ortaya koyulmuş
olması bakımından önem arzetmektedir. Çalışmanın üstün zekâlı/yetenekli bireylerin
görsel sanatlar eğitimine yönelik geliştirilen farklılaştırma yaklaşımı kapsamında sınırlı
çalışmalardan biri olması açısından alan yazına katkı sağlayacağı ve elde edilecek bulgular
itibarıyla da önem taşıdığı düşünülmektedir.Çalışmada nicel araştırma deseni
kullanılmıştır. Nicel araştırma desen kapsamında tek gruplu ön test - son test yöntemi
uygulanmıştır. Bu sebeple geliştirilen farklılaştırma yönteminin etkililiğini tespit etmeye
yönelik olarak Torrance yaratıcılık testi uygulanmış, sonuçları tablolaştırılmış,
yorumlanmış ve bu yolla derinlemesine bilgi elde edilmiştir. Araştırma dahilinde yapılmış
çalışmanın evrenini Türkiye sınırları içerisinde görsel sanatlar alanında tanı almış üstün
zekâlı ve özel yetenekli bireyler, örneklemini ise; İstanbul’da yer alan bir bilim ve sanat
merkezinde öğrenim gören özel yetenekli 45 birey oluşturmuştur. Araştırmada amaçlı
örnekleme uygulanmıştır. Söz konusu araştırma kapsamında üstün zekâlı ve özel yetenekli
öğrencilerin görsel sanatlar eğitimine yönelik bir farklılaştırma yaklaşımı geliştirilmiştir.
Farklılaştırma yaklaşımı geliştirme açısından Milli Eğitim Bakanlığının bilim ve sanat
merkezleri için hazırladığı Bilsem Etkinlik Kitabındaki görsel sanatlar dersi bünyesinde
işlenebilecek ‘Göç ve Mültecilik’ konusu seçilip, mevcut konunun içerik, süreç, ürün ve öğrenme çevresi açısından bir takım farklılaştırmaları yapılmıştır. Söz konusu kılavuz
kitap, özel yetenekli öğrenciler için özel bir öğretim yöntemine göre hazırlanmamıştır ve
içerdiği kazanımlar açısından milli eğitim bakanlığının örgün eğitime dahil olan
ortaokullarındaki görsel sanatlar dersi müfredatıyla aynı kazanımları taşımaktadır. İçerik
açısından mevcut konu dahilinde Yetenekler Sınırsızdır Modelinin (Carol Schlichter)
kazanımlarına da yer verilmiştir. Süreç boyunca öğretmenlerin kullanacağı stratejiler,
temel beceriler, araştırma becerilerine ve ürünlere yer verilmiştir. Farklılaştırma
yaklaşımının geliştirilmesinde üstün zekâlı ve özel yetenekli öğrenciler için tasarlanmış ve
dünya çapında uygulamada olan Yetenekler Sınırsız Modeli’nden faydalanılmıştır. Yapılan
araştırma kapsamında geliştirilmiş farklılaştırma yaklaşımına yönelik tasarlanan dersler,
Milli Eğitim Bakanlığı’ nın ders müfredatını içeren etkinlik kitabı ve öğretmenlerin Görsel
Sanatlar dersinde kullandıkları yöntem ile karşılaştırılmış ve sonuçları yorumlanmıştır.
Öğrencilerin Görsel Sanatlar dersi başarı puanlarında ve yaratıcılık puanlarında anlamlı
artış olduğu gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Özel yetenekli, Üstün Zekâlı, Sanat Eğitimi, Yaratıcılık, Yetenekler Sınırsız Modeli, Torrance Yaratıcılık Testi, Özel Yetenekleri Geliştirici Program.